Οι Πέτρος Ιωάννου Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης και Γεώργιος Σουρβίνος, Καθηγητής Ιολογίας της Ιατρικής Σχολής, λένε στην «Π» όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον ιό , ώστε να προστατεύσουμε την υγεία μας.
Ο Ιός του Δυτικού Νείλου είναι ένας ιός που μεταδίδεται μέσω κουνουπιών (αρμποϊός) και ανήκει στην οικογένεια Flaviviridae και αποτελεί ένα καθιερωμένο παθογόνο, του οποίου η παρουσία έχει καταγραφεί συστηματικά στην Ελλάδα από το 2010. Με αφορμή το πρόσφατο επιβεβαιωμένο κρούσμα στην περιοχή του Ηρακλείου, η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης τονίζει την ανάγκη για ψύχραιμη ενημέρωση και εντατικοποίηση των μέτρων πρόληψης.
Επιδημιολογική Εικόνα
Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), μέσω του συστήματος επιτήρησης τόσο των ανθρώπινων κρουσμάτων όσο και του ιού στα κουνούπια, καταγράφει την εποχική κυκλοφορία του Ιού του Δυτικού Νείλου. Ο ιός εμφανίζεται συνήθως από τα τέλη της άνοιξης/αρχές του καλοκαιριού και κορυφώνεται συνήθως τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, όταν οι πληθυσμοί των κουνουπιών είναι στο μέγιστο.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να τονιστεί ότι η εμφάνιση σποραδικών κρουσμάτων, αποτελεί αναμενόμενο φαινόμενο και δεν υποδηλώνει επιδημική έξαρση. Με βάση τα έως τώρα διαθέσιμα δεδομένα, δε συντρέχει λόγος ιδιαίτερης ανησυχίας για τον γενικό πληθυσμό. Το κρούσμα υπενθυμίζει απλώς την ανάγκη για συνεχή εγρήγορση και την εφαρμογή των ατομικών μέτρων προστασίας.
Μετάδοση
Ο Ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος μολυσμένων κουνουπιών του γένους Culex (κοινά κουνούπια). Αυτά τα κουνούπια μολύνονται όταν τσιμπούν μολυσμένα πτηνά, τα οποία λειτουργούν ως φυσικές δεξαμενές του ιού.
Ο Ιός του Δυτικού Νείλου δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της συνήθους επαφής, ούτε από ζώα προς τον άνθρωπο. Σπανίως, μπορεί να μεταδοθεί μέσω μεταγγίσεων αίματος ή μεταμόσχευσης οργάνων, γι’ αυτό και εφαρμόζονται συστηματικοί έλεγχοι.
Συμπτώματα
Σύμφωνα με τα διεθνή και εγχώρια δεδομένα, η συντριπτική πλειονότητα των μολύνσεων (περίπου 80%) είναι ασυμπτωματική.
Στο υπόλοιπο 20% των περιπτώσεων, τα συμπτώματα είναι ήπια, διαρκούν λίγες ημέρες. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, γενική αδιαθεσία, μυαλγίες, και μερικές φορές δερματικό εξάνθημα. Σε ένα πολύ μικρό ποσοστό, λιγότερο του 1% των μολυσμένων ατόμων, ο ιός μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα. Αυτή εκδηλώνεται ως μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα και εμφανίζεται κυρίως σε ευάλωτες ομάδες, όπως:
• Άτομα άνω των 50 ετών.
• Ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
• Άτομα με χρόνια νοσήματα (π.χ. διαβήτη, υπέρταση).
Η εκτιμώμενη περίοδος επώασης είναι συνήθως 2 έως 14 ημέρες.
Πρόληψη
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει ειδική θεραπεία ούτε εμβόλιο για τον άνθρωπο, η πρόληψη αποτελεί τον σημαντικότερο τρόπο για τη μείωση της εξάπλωσης του ιού. Τα μέτρα πρόληψης είναι σαφή και εστιάζουν στην αποφυγή των τσιμπημάτων κουνουπιών και στην μείωση των εστιών αναπαραγωγής τους:
1.Προσωπική προστασία:
-Χρήση εντομοαπωθητικών στο ακάλυπτο δέρμα και στα ρούχα, ακολουθώντας τις οδηγίες χρήσης.
– Ενισχυμένη προστασία τις ώρες από τη δύση μέχρι την ανατολή του ηλίου, που είναι οι ώρες μέγιστης δραστηριότητας των κουνουπιών.
-Χρήση μακριών ρούχων (μανίκια και παντελόνια) όταν βρισκόμαστε σε εξωτερικούς χώρους.
2. Προστασία κατοικίας:
-Εγκατάσταση και συντήρηση σιτών σε πόρτες και παράθυρα.
-Χρήση κουνουπιέρας, ειδικά σε περιοχές υψηλής κυκλοφορίας του ιού.
– Λειτουργία κλιματιστικών, καθώς αποτρέπουν την είσοδο και δράση των κουνουπιών.
3. Μείωση πιθανών εστιών:
-Άδειασμα ή κάλυψη όλων των δοχείων που μπορούν να συγκεντρώσουν λιμνάζοντα νερά (π.χ. λεκάνες, γλάστρες, παλιά λάστιχα, βαρέλια) σε αυλές και μπαλκόνια, καθώς αποτελούν χώρους ωοτοκίας των κουνουπιών.
Πότε ζητάμε αμέσως ιατρική βοήθεια
Αν και δεν υπάρχει ειδική αγωγή για τον Ιό του Δυτικού Νείλου, μπορεί να παρασχεθεί υποστηρικτική συμπτωματική θεραπεία στους νοσούντες. Συνιστάται έντονα, οι άνθρωποι που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες και εμφανίζουν υψηλό πυρετό, σοβαρό πονοκέφαλο, σύγχυση ή άλλα νευρολογικά συμπτώματα, να αναζητούν άμεσα ιατρική συμβουλή. Η έγκαιρη διάγνωση και η υποστηρικτική αγωγή βελτιώνουν σημαντικά την έκβαση της νόσου.
Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται αναγκαία η συνεχιζόμενη εγρήγορση των τοπικών και εθνικών αρχών με στόχο την έγκαιρη εφαρμογή στοχευμένων μέτρων πρόληψης και απόκρισης. Η συνεχής συνεργασία των υγειονομικών δομών (Κλινικές/Εργαστήρια Δημόσιας Υγείας) με τις αρμόδιες αρχές (ΕΟΔΥ, Περιφέρεια), η σωστή ενημέρωση και η συμμετοχή όλων μας στα απλά μέτρα πρόληψης είναι πολύ σημαντική.