Ο επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό γυναικολογικό καρκίνο με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα, κυρίως λόγω καθυστερημένης διάγνωσης σε προχωρημένα στάδια.
Η χειρουργική αντιμετώπιση παραμένει ακρογωνιαίος λίθος στη θεραπευτική προσέγγιση, με στόχο τη μέγιστη κυτταρομείωση, δηλαδή την αφαίρεση όλου ή σχεδόν όλου του ορατού όγκου.
Διακρίνονται δύο κύριες στρατηγικές χειρουργικής παρέμβασης: η πρωτογενής κυτταρομειωτική χειρουργική επέμβαση και η ενδιάμεση κυτταρομείωση μετά από νεοεπικουρική χημειοθεραπεία.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) αναφέρουν ότι η επιλογή μεταξύ πρωτογενούς και ενδιάμεσης χειρουργικής παρέμβασης στον καρκίνο των ωοθηκών πρέπει να καθοδηγείται από διεπιστημονική αξιολόγηση, με γνώμονα την ασφάλεια της ασθενούς και τη δυνατότητα πλήρους κυτταρομείωσης. Η σύγχρονη προσέγγιση επιδιώκει την εξατομικευμένη θεραπεία με βάση τις δυνατότητες εξαίρεσης και τη γενική κατάσταση της ασθενούς.
Η μελέτη φάσης 3 TRUST, η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα στο ASCO 2025 από τον Dr. Sven Mahner, συνέκρινε τις δύο αυτές θεραπευτικές στρατηγικές σε γυναίκες με προχωρημένο, αλλά χειρουργικά εξαιρέσιμο, καρκίνο ωοθηκών (στάδιο IIIB–IVB).
O σχεδιασμός της μελέτης περιελάμβανε δύο ομάδες, η μία αφορούσε πρωτογενή κυτταρομειωτική χειρουργική επέμβαση (PCS) πριν τη χημειοθεραπεία και η άλλη νεοεπικουρική χημειοθεραπεία με επακόλουθη ενδιάμεση κυτταρομείωση (NACT+ICS). Τα πρωτεύοντα καταληκτικά σημεία αφορούσαν την επιβίωση χωρίς εξέλιξη νόσου (PFS) και την συνολική επιβίωση (OS).
Όσον αφορά την επιβίωση χωρίς εξέλιξη νόσου σε κέντρα με υψηλή χειρουργική εμπειρία και σε όσους ασθενείς πέτυχαν πλήρη (R0) εκτομή, η πρωτογενής κυτταρομειωτική χειρουργική επέμβαση οδήγησε σε σημαντικά μεγαλύτερη επιβίωση χωρίς εξέλιξη νόσου (PFS): 22,2 μήνες έναντι 19,7 μηνών στην ομάδα της νεοεπικουρικής χημειοθεραπείας με επακόλουθη ενδιάμεση κυτταρομειωτική επέμβαση.
Όσον αφορά την συνολική επιβίωση, παρότι η πρωτογενής κυτταρομειωτική χειρουργική επέμβαση έδειξε αριθμητικά βελτιωμένα αποτελέσματα στην συνολική επιβίωση 54,3 έναντι 48,3 μήνες για το σκέλος νεοεπικουρική χημειοθεραπεία με επακόλουθη ενδιάμεση κυτταρομείωση, αυτές οι διαφορές δεν ήταν στατιστικά σημαντικές.
Σε εξειδικευμένα κέντρα, η πρωτογενής χειρουργική επέμβαση εξακολουθεί να αποτελεί αξιόπιστη θεραπευτική προσέγγιση, τουλάχιστον από άποψη επιβίωσης χωρίς εξέλιξη νόσου. Παρά τα οφέλη στην επιβίωση χωρίς εξέλιξη νόσου PFS, η διάρκεια ζωής των ασθενών ήταν συγκρίσιμη στις δύο ομάδες, χωρίς στατιστική υπεροχή της πρωτογενούς κυτταρομειωτικής χειρουργικής επέμβασης. Η νεοεπικουρική χημειοθεραπεία με επακόλουθη ενδιάμεση κυτταρομείωση παραμένει μια θεμιτή επιλογή, ειδικά για ασθενείς με υψηλό χειρουργικό κίνδυνο ή αναμενόμενη μη επίτευξη πλήρους εκτομής. Η δυνατότητα πλήρους εκτομής αναδεικνύεται ως σημαντικός προγνωστικός δείκτης για καλύτερη έκβαση, ανεξαρτήτως της θεραπευτικής στρατηγικής.
Η φάσης 3 μελέτη TRUST αποδεικνύει ότι, σε ασθενείς με χειρουργικά προσπελάσιμο προχωρημένο καρκίνο ωοθηκών, η πρωτογενής κυτταρομειωτική χειρουργική επέμβαση προσφέρει ένα μετρήσιμο πλεονέκτημα στην επιβίωση χωρίς εξέλιξη νόσου (PFS)—με περίπου 2,5 μήνες επιπλέον—σε σύγκριση με τη στρατηγική της χημειοθεραπείας πριν τη χειρουργική εξαίρεση (NACT+ICS), αλλά δεν επιφέρει σημαντική διαφορά στη συνολική επιβίωση (OS).
Αυτό υποδηλώνει ότι, αν και η πρωτογενής κυτταρομειωτική χειρουργική επέμβαση μπορεί να καθυστερήσει την υποτροπή, δεν παρατείνει αναμφισβήτητα τη συνολική επιβίωση. Η τελική απόφαση πρέπει να στηρίζεται όχι μόνο σε κλινικά στοιχεία, αλλά και σε παράγοντες όπως η χειρουργική εμπειρία του κέντρου, η πιθανότητα επίτευξης πλήρους εκτομής, καθώς και η γενική κατάσταση και προτίμηση του ασθενούς.
Σε ασθενείς με υψηλό χειρουργικό κίνδυνο ή ανεπαρκείς προϋποθέσεις για πλήρη εκτομή, η χημειοθεραπεία πριν τη χειρουργική εξαίρεση παραμένει μια αξιόπιστη επιλογή. Όμως στις βέλτιστες συνθήκες και με εξειδικευμένες ομάδες, η πρωτογενής κυτταρομειωτική χειρουργική επέμβαση διατηρεί τη θέση της ως πρώτη γραμμή παρέμβασης για βελτίωση της επιβίωσης χωρίς εξέλιξη νόσου.