Πόσο μας βοηθούν τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας; Για πόσο καιρό πρέπει να τα παίρνουμε, πρέπει να προσέχουμε την διατροφή μας και να γυμναζόμαστε, πόσα κιλά μπορούμε να χάσουμε, είναι ασφαλή;
Ο Θεοδόσιος Φιλιππάτος αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης και υπεύθυνος στο Διαβητολογικό Κέντρο ΠΑΓΝΗ, μιλάει στην «Π» και μας λύνει όλες τις απορίες αναφορικά με την σύγχρονη φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Η συνέντευξη με τον κ.Φιλιππάτο, ακολουθεί:
Πόσα σκευάσματα υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας;
Στην Ελλάδα σήμερα είναι διαθέσιμα 5 διαφορετικά σκευάσματα, το καθένα με τα δικά του χαρακτηριστικά και αποτελεσματικότητα. Υπάρχουν τα νέας γενιάς ενέσιμα φάρμακα Saxenda (1 ένεση κάθε ημέρα), Wegovy (1 ένεση κάθε εβδομάδα), Mounjaro (1 ένεση κάθε εβδομάδα), που έχουν σημαντική αποτελεσματικότητα και κατά κύριο λόγο χρησιμοποιούνται, καθώς και τα παλαιότερα σκευάσματα Xenical και Mysimba, τα οποία χορηγούνται από του στόματος αλλά σπάνια πλέον συνταγογραφούνται. Οπότε στη συνέχεια θα ασχοληθούμε με τα νεότερα ενέσιμα φάρμακα.
Πώς δρουν αυτά τα φάρμακα στον οργανισμό;
Τα νέας γενιάς ενέσιμα φάρμακα Saxenda και Wegovy είναι αγωνιστές του GLP-1, δηλαδή μιμούνται την ορμόνη GLP-1 που εκκρίνεται από το έντερο. Το Mounjaro είναι διπλός αγωνιστής του GLP-1 και του GIP, μιας ορμόνης που επίσης εκκρίνεται από το έντερο. Διαμέσου επιδράσεων στον εγκέφαλό μας και σε άλλα όργανα του σώματος μας, τα νεότερα φάρμακα μειώνουν την πείνα, επιβραδύνουν την κένωση του στομάχου προκαλώντας αίσθημα γρήγορου κορεσμού και μειώνουν την πρόσληψη τροφής.
Σε ποιους απευθύνονται και με ποια κριτήρια χορηγούνται;
Οι ειδικές ενδείξεις διαφέρουν ανά φάρμακο, αλλά γενικά
• Άτομα με δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) ≥ 30 kg/m² (παχυσαρκία) ή
• Άτομα με ΒΜΙ ≥ 27 kg/m² και συνυπάρχουσες παθήσεις σχετιζόμενες με το βάρος (π.χ. υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, δυσλιπιδαιμία)
έχουν ένδειξη να λάβουν, με συνταγή ιατρού, ένα φάρμακο κατά της παχυσαρκίας σε συνδυασμό με διατροφή και άσκηση με στόχο την απώλεια σωματικού βάρους.
Μετά από πόσο χρόνο εμφανίζονται τα αποτελέσματα και πόσο διαρκούν;
Ήδη από τις πρώτες ημέρες πολλά άτομα εμφανίζουν μειωμένη όρεξη. Η σταδιακή μείωση βάρους συνήθως εμφανίζεται μέσα σε 2-3 μήνες, καθώς ανεβαίνει σταδιακά η δόση. Στις μεγάλες μελέτες σημαντική απώλεια σωματικού βάρους παρατηρείται στους 3–6 μήνες και συνεχίζει συνήθως μέχρι τους 12–18 μήνες. Πρέπει να τονισθεί ότι η ανταπόκριση σε κάθε άτομο είναι διαφορετική, οπότε κατά τη διάρκεια της θεραπείας πρέπει να διατηρείται επαφή με τον ιατρό για τυχόν αναγκαίες προσαρμογές. Επίσης, τα αποτελέσματα της φαρμακευτικής θεραπείας είναι καλύτερα όταν αυτή συνοδεύεται από δίαιτα και άσκηση.
Αυτές οι θεραπείες είναι χρόνιες θεραπείες, αν διακοπούν, πολλά άτομα τείνουν να ανακτούν μέρος του βάρους μέσα σε μήνες. Για αυτόν το λόγο συστήνεται ιατρική και διατροφολογική παρακολούθηση, ενώ πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος της άσκησης για να μην παρατηρηθεί ανάκτηση του βάρους όταν διακοπούν τα φάρμακα.
Μέχρι πόσα κιλά μπορεί να χάσει κάποιος και για πόσο διάστημα μπορεί να τα παίρνει;
Στις πιο πρόσφατες κλινικές μελέτες, τα ενέσιμα φάρμακα συσχετίσθηκαν με μια μέση απώλεια βάρους κατά 9-22%, ωστόσο τα νούμερα διαφέρουν ανά μελέτη και πληθυσμό. Τα φάρμακα που χορηγούνται εβδομαδιαίως θεωρούνται τα πιο αποτελεσματικά.
Όσον αφορά το διάστημα που μπορεί κάποιος να τα λαμβάνει, οι σύγχρονες κατευθυντήριες συστάσεις προτείνουν τη χρόνια χορήγηση αυτών των φαρμάκων, υπό ιατρική παρακολούθηση βέβαια, καθώς η παχυσαρκία θεωρείται χρόνιο νόσημα. Κάποιες χώρες εφαρμόζουν περιορισμούς στη διάρκεια της θεραπείας με βάση την ανταπόκριση που παρατηρείται σε κάθε άτομο. Επίσης, το υψηλό κόστος είναι ένας κύριος παράγοντας για τον οποίο οι ασθενείς αναγκάζονται να διακόψουν το φάρμακο.
Εκτός από τα φάρμακα, τι άλλο πρέπει να κάνει ο χρήστης για να χάσει βάρος και να μην ξαναπάρει τα κιλά;
Η φαρμακευτική αγωγή είναι εργαλείο, όχι μαγική λύση. Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας πρέπει πάντα να συνοδεύονται από δίαιτα και άσκηση για να μπορούν να είναι αποτελεσματικά και να οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους. Επίσης πολλά άτομα υποβοηθούνται από ψυχολογική υποστήριξη. Απαραίτητα βέβαια χρειάζεται ιατρική παρακολούθηση για τυχόν προσαρμογές και για τη βέλτιστη αντιμετώπιση των νοσημάτων που μπορεί συχνά να συνοδεύουν την παχυσαρκία.
Υπάρχουν κίνδυνοι και παρενέργειες;
Κάθε φάρμακο έχει πιθανές παρενέργειες και κινδύνους. Τα ενέσιμα φάρμακα συχνά προκαλούν συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (κυρίως αίσθημα ναυτίας, τάση για έμετο, διάρροια, δυσκοιλιότητα). Πιο σοβαρές παρενέργειες δεν είναι συχνές στην κλινική πράξη. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται μία μικρή αύξηση της πιθανότητας για εμφάνιση παγκρεατίτιδας, ενώ άτομα με ένα ειδικό τύπο κακοήθειας του θυρεοειδούς δεν πρέπει να λαμβάνουν τα νεότερα ενέσιμα φάρμακα.
Το κόστος τους καλύπτεται από τα ταμεία;
Στην Ελλάδα η κάλυψη είναι περιορισμένη. Όσον αφορά τη δυνατότητα αποζημίωσης, σήμερα αυτή ισχύει μόνο για το σκεύασμα Saxenda για άτομα με ΒΜΙ ≥ 40 kg/m² και στεφανιαία νόσο ή ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή σύνδρομο ύπνου-άπνοιας με χρήση μάσκας CPAP. Τα άτομα που πληρούν αυτά τα κριτήρια μπορούν να απευθυνθούν σε κάποιο διαβητολογικό κέντρο ή διαβητολογικό ιατρείο δημόσιου νοσοκομείου για να γίνει ειδικό αίτημα στον ΕΟΠΥΥ και να λάβουν το φάρμακο πληρώνοντας μόνο το 25% της αξίας του.
Ωστόσο, τις επόμενες ημέρες αναμένουμε τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Υγείας σχετικά με τα κριτήρια ένταξης και τις διαδικασίες ενός νέου προγράμματος που αφορά τη χορήγηση των εβδομαδιαίων φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας με αποζημίωση.