Το σκόρδο δείχνει… πολλά υποσχόμενο ως πιθανή εναλλακτική σε αντισηπτικά και απολυμαντικά όπως η χλωρεξιδίνη, αλλά απαιτείται περαιτέρω κλινική τεκμηρίωση για να αποκτήσει σταθερή θέση στην πρακτική οδοντιατρική.
Αν το σκόρδο έχει περάσει στη λαϊκή φαντασία ως το «όπλο» απέναντι στους βρυκόλακες, φαίνεται πως αποκτά τώρα και μια πιο πρακτική, καθημερινή υπόσταση: ως πιθανό συστατικό για στοματικό διάλυμα με αντιμικροβιακή δράση.
Ερευνητική ομάδα από το College of Dental Medicine του University of Sharjah εξέτασε συστηματικά την υπάρχουσα επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με το κατά πόσο ένα στοματικό διάλυμα με εκχύλισμα σκόρδου μπορεί να σταθεί ως εναλλακτική λύση απέναντι στη χλωρεξιδίνη, το καθιερωμένο «χρυσό πρότυπο» στην κατηγορία των αντιμικροβιακών στοματικών διαλυμάτων.
Σκόρδο για καλύτερη στοματική υγιεινή
Το συμπέρασμα της ανασκόπησης είναι μετριοπαθές αλλά σαφές: υπό προϋποθέσεις, και κυρίως σε υψηλότερες συγκεντρώσεις, το εκχύλισμα σκόρδου μπορεί να παρουσιάσει αποτελεσματικότητα συγκρίσιμη με τη χλωρεξιδίνη. Ταυτόχρονα, οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι απαιτούνται περισσότερες κλινικές μελέτες, με μεγαλύτερα δείγματα και μεγαλύτερη διάρκεια παρακολούθησης, ώστε να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα και να βελτιωθεί η κλινική εφαρμογή.
Τα αντιμικροβιακά στοματικά διαλύματα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση βακτηριακών, μυκητιασικών και ιογενών παθήσεων της στοματικής κοιλότητας, είτε αυτές αφορούν τους σκληρούς ιστούς (όπως τα δόντια) είτε τους μαλακούς (όπως τα ούλα). Σε αυτό το πλαίσιο, μπορούν να αξιοποιηθούν σε περιπτώσεις ουλίτιδας, τερηδόνας, περιοδοντικών νοσημάτων αλλά και δυσοσμίας του στόματος.
Η χλωρεξιδίνη έχει κεντρική θέση σε αυτό το «οπλοστάσιο», καθώς αποτελεί κοινό συνθετικό αντιμικροβιακό παράγοντα με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα σε διαφορετικά ιατρικά και οδοντιατρικά περιβάλλοντα. Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, η ευρεία χρήση της συνδέεται και με παρενέργειες, ενώ στη δημόσια συζήτηση για τα αντιμικροβιακά επανέρχεται σταθερά και το θέμα της μικροβιακής αντοχής, που εντείνει το ενδιαφέρον για εναλλακτικές, ιδίως φυσικής προέλευσης.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο εμφανίζεται το σκόρδο (Allium sativum), ένα υλικό οικείο σχεδόν σε κάθε κουζίνα, που εδώ και χρόνια είναι γνωστό για τις φυσικές αντιμικροβιακές του ιδιότητες. Στο άρθρο, που δημοσιεύθηκε το φθινόπωρο στο Journal of Herbal Medicine, οι ερευνητές περιγράφουν τη λογική της μελέτης τους: να συγκρίνουν, σε κλινικές συνθήκες, την αντιμικροβιακή αποτελεσματικότητα του εκχυλίσματος σκόρδου με εκείνη της χλωρεξιδίνης, αξιολογώντας κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει ως «βοτανικό υποκατάστατο». Παρά το ενδιαφέρον του θέματος, η διαθέσιμη κλινική τεκμηρίωση παραμένει περιορισμένη. Από ένα αρχικό σύνολο άνω των 400 άρθρων, η ερευνητική ομάδα κατέληξε να συμπεριλάβει στην τελική ανάλυση μόλις πέντε μελέτες, κάτι που από μόνο του δείχνει τόσο τη δυσκολία όσο και την ανάγκη για πιο συστηματική έρευνα.
Τα αποτελέσματα της ανασκόπησης αναδεικνύουν μια βασική παράμετρο: η αποτελεσματικότητα του στοματικού διαλύματος με εκχύλισμα σκόρδου φαίνεται να εξαρτάται έντονα από τη συγκέντρωση και από τη διάρκεια εφαρμογής. Σε υψηλότερες συγκεντρώσεις, αρκετές από τις μελέτες έδειξαν αντιμικροβιακή δράση που προσεγγίζει εκείνη της χλωρεξιδίνης.
Όμως η εικόνα δεν είναι ενιαία. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι η αποτελεσματικότητα παρουσίασε διακυμάνσεις, κάτι που εξηγεί και τις διαφορετικές εκβάσεις: σε ορισμένα αποτελέσματα η χλωρεξιδίνη υπερείχε, για παράδειγμα στη διατήρηση υψηλότερου pH στην πλάκα ή στο σάλιο, ενώ σε άλλες περιπτώσεις το εκχύλισμα σκόρδου φάνηκε πιο αποτελεσματικό σε συγκεκριμένες συγκεντρώσεις. Το συνολικό μήνυμα είναι ότι το σκόρδο δεν «αντικαθιστά» αυτομάτως τη χλωρεξιδίνη σε κάθε χρήση και σε κάθε σενάριο, αλλά μπορεί να αποτελέσει ρεαλιστική επιλογή σε συγκεκριμένες εφαρμογές, εφόσον βρεθεί η κατάλληλη δοσολογία και το σωστό πρωτόκολλο χρήσης.
Εξίσου σημαντικό σκέλος της ανασκόπησης είναι οι παρενέργειες και το ζήτημα της ανεκτικότητας. Οι μελέτες που συμπεριλήφθηκαν ανέφεραν ανεπιθύμητα συμπτώματα όπως αίσθημα καύσου και δυσάρεστη οσμή, στοιχεία που προφανώς επηρεάζουν την προθυμία των ασθενών να εγκαταλείψουν ένα καθιερωμένο, «ουδέτερο» προϊόν για μια πιο έντονη εναλλακτική. Παρότι οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι παρενέργειες του εκχυλίσματος σκόρδου τείνουν να είναι λιγότερο έντονες από εκείνες που αποδίδονται σε συνθετικές χημικές ουσίες, παραδέχονται ότι το σκόρδο μπορεί να προκαλεί μεγαλύτερη δυσφορία σε ορισμένους χρήστες.
Συνολικά, η ερευνητική ομάδα καταλήγει ότι το στοματικό διάλυμα με εκχύλισμα σκόρδου έδειξε κλινικά μετρήσιμη αντιμικροβιακή αποτελεσματικότητα / ISTOCK
Στον αντίποδα, η προσβασιμότητα αποτελεί ένα επιχείρημα υπέρ των σκευασμάτων σκόρδου. Η χλωρεξιδίνη και παρόμοιοι συνθετικοί παράγοντες συχνά απαιτούν συνταγογράφηση ή, έστω, εντάσσονται σε πιο ελεγχόμενα θεραπευτικά πλαίσια. Τα εκχυλίσματα σκόρδου είναι ευρύτερα διαθέσιμα, ενσωματωμένα ήδη σε αρκετά προϊόντα υγείας που κυκλοφορούν χωρίς ιατρική συνταγή. Επιπλέον, σύμφωνα με την ανασκόπηση, το στοματικό διάλυμα με εκχύλισμα σκόρδου φαίνεται να παρουσιάζει πιο παρατεταμένες υπολειμματικές δράσεις σε σχέση με τη χλωρεξιδίνη, στοιχείο που, αν επιβεβαιωθεί με ισχυρότερες κλινικές δοκιμές, θα μπορούσε να έχει πρακτική αξία στη καθημερινή χρήση.
Συνολικά, η ερευνητική ομάδα καταλήγει ότι το στοματικό διάλυμα με εκχύλισμα σκόρδου έδειξε κλινικά μετρήσιμη αντιμικροβιακή αποτελεσματικότητα, με σημαντικές μειώσεις βακτηριακών φορτίων σε σχέση με τις τιμές αναφοράς. Παρ’ όλα αυτά, η ίδια η βάση των δεδομένων είναι περιορισμένη: λίγες μελέτες, ετερογένεια στις συγκεντρώσεις, διαφορετικές διάρκειες εφαρμογής και ανάγκη για μεγαλύτερη συνέπεια στα πρωτόκολλα.
Γι’ αυτό και η τελική προτροπή των ερευνητών είναι προσεκτική: το σκόρδο δείχνει… πολλά υποσχόμενο ως πιθανή εναλλακτική σε αντισηπτικά και απολυμαντικά όπως η χλωρεξιδίνη, αλλά απαιτείται περαιτέρω κλινική τεκμηρίωση για να αποκτήσει σταθερή θέση στην πρακτική οδοντιατρική. Όσο για το πιο «κοινωνικό» ερώτημα, που κανένα εργαστηριακό αποτέλεσμα δεν μπορεί να απαντήσει πλήρως, παραμένει ανοιχτό: τι σημαίνει ένα στοματικό διάλυμα με σκόρδο για την αναπνοή – και, εν τέλει, για την ερωτική ζωή του χρήστη;
iefimerida.gr