Μπορούν τα πολυβιταμινούχα σκευάσματα να διασφαλίσουν ότι το σώμα μας λαμβάνει ό,τι χρειάζεται;
Είναι μια πολύπλοκη ερώτηση χωρίς μία και μοναδική απάντηση. Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μπορεί να ωφελήσουν ορισμένους ανθρώπους, οι ειδικοί προτείνουν να αξιολογούμε τις διατροφικές μας ανάγκες και να συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας προτού αρχίσουμε να παίρνουμε καθημερινά κάποιο συμπλήρωμα.
Η υπερβολική πρόσληψη βιταμινών μπορεί να προκαλέσει ναυτία, εμετό, αφυδάτωση, σύγχυση και βλάβες σε όργανα όπως το ήπαρ ή τα νεφρά. Επιπλέον, πολυβιταμίνες που περιέχουν μέταλλα όπως ασβέστιο, μαγνήσιο ή ψευδάργυρο μπορεί να εμποδίσουν την απορρόφηση φαρμάκων όπως τα αντιβιοτικά ή τα θυρεοειδικά σκευάσματα.
Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες οι πολυβιταμίνες μπορεί να είναι χρήσιμες. Οι ειδικοί εξηγούν ποιοι μπορούν να ωφεληθούν.
Το κατά πόσο χρειάζεται κάποιος πολυβιταμίνες παραμένει αμφιλεγόμενο, με την επικρατούσα άποψη να είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τις χρειάζονται.
Ποιοι πρέπει να παίρνουν πολυβιταμίνες
Σύμφωνα με το αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH), περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων και το ένα τέταρτο των εφήβων στις ΗΠΑ παίρνουν πολυβιταμίνες. Όμως μόνο ορισμένοι από αυτούς τις παίρνουν μετά από τη σύσταση επαγγελματία υγείας.
Το κατά πόσο χρειάζεται κάποιος πολυβιταμίνες παραμένει αμφιλεγόμενο, με την επικρατούσα άποψη να είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τις χρειάζονται. Μελέτη του 2024 από το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο των ΗΠΑ δεν βρήκε σύνδεση μεταξύ καθημερινής χρήσης πολυβιταμινών και μειωμένου κινδύνου θανάτου σε υγιείς ενήλικες.
Ωστόσο, η προσεκτική χορήγηση συμπληρωμάτων μπορεί να καλύψει διατροφικά κενά σε συγκεκριμένους πληθυσμούς. «Οι πολυβιταμίνες δεν είναι μαγικά χάπια ούτε υποκαθιστούν μια θρεπτική διατροφή – είναι υποστηρικτικά εργαλεία», λέει η διαιτολόγος και ειδικός ολιστικής υγείας Samantha Peterson.
«Δεν προλαμβάνουν τον θάνατο ούτε αντικαθιστούν τις συνήθειες όπως το καλό φαγητό, ο ύπνος, η κίνηση ή η διαχείριση του στρες. Μπορούν όμως να καλύψουν κενά που είναι σχεδόν αναπόφευκτα λόγω της σύγχρονης διατροφής, του άγχους ή της γήρανσης».
«Η πολυβιταμίνες είναι απαραίτητες για τις εγκύους, καθώς είναι δύσκολο να καλυφθούν όλες οι ανάγκες μόνο μέσω διατροφής, ειδικά αν υπάρχει ναυτία ή αποστροφή στο φαγητό», λέει η γυναικολόγος Brittany Noel Robles.
Κλινική δοκιμή του 2023 έδειξε ότι καθημερινή χρήση πολυβιταμινών βελτίωσε τη βραχυπρόθεσμη μνήμη σε άνδρες άνω των 60 και γυναίκες άνω των 65, με τα οφέλη να διαρκούν έως και τρία χρόνια.
Η Samantha Peterson αναφέρει ότι άτομα που κάνουν περιοριστική διατροφή, όπως οι vegan, πολυάσχολοι επαγγελματίες που παραλείπουν γεύματα και όσοι έχουν προβλήματα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών λόγω παθήσεων ή φαρμάκων (π.χ. κυστική ίνωση, κοιλιοκάκη) μπορεί να ωφεληθούν.
Ποιοι δεν πρέπει να παίρνουν πολυβιταμίνες
Παρότι οι πολυβιταμίνες ωφελούν κάποιους, οι ειδικοί προειδοποιούν να μην παίρνουμε τέτοια σκευάσματα χωρίς ιατρική συμβουλή. Όσοι παίρνουν αντιπηκτικά, αντιβιοτικά ή διουρητικά φάρμακα ίσως χρειάζονται στοχευμένα και όχι γενικά συμπληρώματα. Οι πολυβιταμίνες μπορεί να περιέχουν ουσίες που αλληλεπιδρούν με φάρμακα και προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες.
Για παράδειγμα, η βιταμίνη Κ μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα της βαρφαρίνης, αυξάνοντας τον κίνδυνο θρόμβων. Πολυβιταμίνες που περιέχουν φυτικά εκχυλίσματα για ύπνο, απώλεια βάρους ή μυϊκή ενίσχυση χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς ενδέχεται να αλληλεπιδρούν με φάρμακα. Επίσης, το ασβέστιο και το μαγνήσιο εμποδίζουν την απορρόφηση των θυρεοειδικών ορμονών (π.χ. λεβοθυροξίνη) αν ληφθούν σε κοντινό διάστημα.
Επιπλέον, οι πολυβιταμίνες συχνά περιέχουν ποσότητες που είναι πάνω από τη συνιστώμενη δόση. Άτομα με νεφρική ή ηπατική νόσο ίσως δεν μπορούν να αποβάλουν την περίσσεια ποσότητα, με αποτέλεσμα να προκληθεί οργανική βλάβη. Η υπερβολική βιταμίνη Α μπορεί να προκαλέσει ναυτία, ζάλη, ηπατική βλάβη. Η βιταμίνη B6, σε πολύ υψηλές δόσεις, έχει συσχετιστεί με νευρολογικά συμπτώματα. Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες (Α, D, E, K) αποθηκεύονται και προκαλούν πιο εύκολα τοξικότητα. Η υπερδοσολογία ενός θρεπτικού στοιχείου μπορεί να μπλοκάρει την απορρόφηση άλλων. Π.χ., η υπερβολική βιταμίνη C μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση σιδήρου.
Τα θρεπτικά στοιχεία λειτουργούν σαν ομάδα: όλοι πρέπει να συνεργάζονται. Π.χ. η υπερβολική πρόσληψη ψευδαργύρου μπορεί να εμποδίσει την απορρόφηση χαλκού και να προκαλέσει ανεπάρκεια.
Τι περιέχουν οι πολυβιταμίνες
Οι πολυβιταμίνες είναι συμπληρώματα και δεν ρυθμίζονται από τον ΕΟΦ. Αυτό σημαίνει πως υπάρχει κίνδυνος λανθασμένης επισήμανσης ή επιμολύνσεων. Ανησυχία προκαλεί και η αύξηση πλαστών προϊόντων που πωλούνται online.
Η Samantha Peterson επισημαίνει ότι «το ακριβότερο δεν είναι πάντα καλύτερο». «Χρειάζεται προσοχή και συνεννόηση με γιατρό πριν εισάγετε στη διατροφή σας κάτι νέο», λέει.
Ιδανικά, τα συμπληρώματα πρέπει να «γεμίζουν τα κενά» και να συμπληρώνουν τη συνολική διατροφή. «Χρησιμοποιούμε τα συμπληρώματα ως ενίσχυση, όχι ως υποκατάστατο της τροφής», καταλήγει.
Συμπέρασμα
Οι τροφές παραμένουν η πιο ισχυρή πηγή θρεπτικών συστατικών. Περιέχουν όχι μόνο βιταμίνες και μέταλλα, αλλά και φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά και φυτοχημικές ουσίες που μας προστατεύουν από χρόνιες ασθένειες και ενισχύουν την υγεία μας.
Πηγή: Lifo.gr