Αν δούμε παλιές φωτογραφίες και φιλμ εύκολα διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι παλαιότερων εποχών, όπως κατά τη δεκαετία του 1960 ήταν αρκετά πιο αδύνατοι απ’ ότι σήμερα. Αντίθετα, το 2024 το 43% των Αμερικανών θεωρούνταν παχύσαρκοι, σε σύγκριση με μόλις 13% τη δεκαετία του 1960.
Οι ειδικοί έχουν κατηγορήσει την αυξημένη πρόσληψη εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων και γευμάτων με περισσότερες θερμίδες. Προειδοποιούν δε ότι η παχυσαρκία μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη, ηπατική νόσο, άπνοια ύπνου και ορισμένες μορφές καρκίνου.
Όπως αναφέρει η Daily mail, η διατροφολόγος Autumn Bates, με έδρα την Καλιφόρνια, αποκάλυψε τι πιστεύει ότι οδηγεί στην παχυσαρκία, περιγράφοντας λεπτομερώς τέσσερις λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι ήταν πιο αδύνατοι τις περασμένες δεκαετίες, παρά το γεγονός ότι ασκούνταν λιγότερο ή δεν είχαν πρόσβαση σε όργανα παρακολούθησης της φυσικής κατάστασης.
Όπως λέει η ίδια, αποφάσισε να διερευνήσει αυτό το φαινόμενο αφού παρακολούθησε πρόσφατα μια ταινία μικρού μήκους στο YouTube που έθετε το ερώτημα γιατί ήμασταν τόσο αδύνατοι τη δεκαετία του 1960.
Γιατί οι άνθρωποι είναι πιο παχύσαρκοι σήμερα;
Η Bates δίνει ορισμένες εξηγήσεις γύρω από αυτό. Ο πρώτος κινητήριος παράγοντας πίσω από την αύξηση της παχυσαρκίας είναι η μείωση των σπιτικών, φρέσκων γευμάτων. Αυτά ήταν ο κανόνας, όχι η εξαίρεση.
Παραδοσιακά περιείχαν «κάποιο είδος πρωτεΐνης πραγματικά υψηλής ποιότητας, μερικά φρούτα, λίγο ψωμί, μερικά λαχανικά και στη συνέχεια πιθανώς γάλα».
Εξηγεί ότι η ίδια θρεπτική συνταγή ίσχυε και για τα συσκευασμένα γεύματα των παιδιών για το σχολείο, οπότε τα παιδιά έπαιρναν μια πιο ισορροπημένη διατροφή σε σύγκριση με σήμερα.
Από την έρευνά της για το τι έτρωγαν οι άνθρωποι τη δεκαετία του 1960, η Bates λέει ότι μερικά από τα δημοφιλή είδη ήταν το ψητό κοτόπουλο, το ρολό, το μοσχάρι στιφάδο, η μπριζόλα και οι πατάτες.
Υπήρξε ελάχιστη αναφορά στο γρήγορο φαγητό, το οποίο είδε μια αύξηση στα μεγέθη των μερίδων – με τον αριθμό των θερμίδων να φτάνει σχεδόν τις 2.000 για μια μερίδα δημοφιλών μπιφτεκιών και πατάτες τηγανιτές.
Η διατροφολόγος αναφέρθηκε και στη δική της εμπειρία: «Ο μπαμπάς μου είπε ότι σχεδόν πάντα έτρωγαν ψητό κατσαρόλας και η μαμά μου έχει μια πολύ συγκεκριμένη, όχι ευχάριστη, ανάμνηση από τα φασόλια lima [ή βούτυρο]».
Η Bates λέει ότι τα οφέλη των γευμάτων που παρασκευάζονται στο σπίτι περιλαμβάνουν χαμηλότερη πρόσληψη ζάχαρης, επιπλέον πρωτεΐνες και αυξημένη ποσότητα λαχανικών.
Μελέτη από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που μαγειρεύουν συχνά τα γεύματά τους στο σπίτι τείνουν να καταναλώνουν λιγότερους υδατάνθρακες, λιγότερη ζάχαρη και λιγότερα λιπαρά σε σύγκριση με εκείνους που δεν μαγειρεύουν τόσο συχνά.
Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα
Στη συνέχεια, η Bates λέει ότι ένας άλλος λόγος για τον οποίο η σημερινή κοινωνία είναι πιο «παχύσαρκη» από ποτέ είναι η έκρηξη των εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων.
Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, ή UPFs, είναι ένας όρος ομπρέλα που χρησιμοποιείται για να καλύψει οτιδήποτε έχει μακρύ κατάλογο συστατικών ή παρασκευάζεται με τεχνητά πρόσθετα όπως χρωστικές, γλυκαντικά και συντηρητικά που παρατείνουν τη διάρκεια ζωής στο ράφι.
Τα έτοιμα γεύματα, τα παγωτά και η κέτσαπ είναι μερικά από τα πιο αγαπημένα παραδείγματα προϊόντων που εμπίπτουν στον όρο UPF, ο οποίος είναι πλέον συνώνυμος με τα τρόφιμα που προσφέρουν μικρή διατροφική αξία.
Διαφέρουν από τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία πειράζονται για να διαρκέσουν περισσότερο ή να βελτιώσουν τη γεύση τους, όπως το παστό κρέας, το τυρί και το φρέσκο ψωμί.
Εξηγώντας γιατί τα UPF κάνουν κακό, λέει: «Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα είναι το επόμενο επίπεδο επεξεργασίας που πραγματικά μειώνει τον κορεσμό και σας κάνει πολύ λιγότερο ικανοποιημένους από το φαγητό σας και επομένως πρέπει να τρώτε ακόμη περισσότερο.
Πρόκειται για τρόφιμα που θα έχουν κατά κύριο λόγο συστατικά που δεν αναγνωρίζετε και συνήθως έναν μακρύ κατάλογο συστατικών που δεν θα μπορούσατε απλώς να πάρετε από το παντοπωλείο σας και να αναδημιουργήσετε στο σπίτι».
Η διατροφολόγος αναφέρει ότι το 70% της διατροφής των Αμερικανών σήμερα αποτελείται από UPFs και «ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι αυτά τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα μπορούν να μας κάνουν να τρώμε περίπου 800 θερμίδες περισσότερες την ημέρα, επειδή είναι πολύ λιγότερο ικανοποιητικά».
Η Bates συμβουλεύει να αποφεύγετε τον αντίκτυπο αυτών των τροφίμων και να τα ανταλλάσσετε με πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις – τα συσκευασμένα σνακ με πρόσθετα συστατικά μπορούν να αντικατασταθούν με φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και σπόρους.
Σωματική άσκηση
Το τρίτο πράγμα που συνέβαλε σε μια πιο αδύνατη κοινωνία τη δεκαετία του 1960, λέει η κ. Bates, είναι ότι οι άνθρωποι ήταν «πολύ πιο δραστήριοι κατά λάθος».
Η ίδια αναφέρει:
«Ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού τότε είχε πιο απαιτητικές σωματικά δουλειές. Είχαν επίσης πολύ λιγότερη δομημένη δραστηριότητα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν γυμνάζονταν πραγματικά.
Ο μπαμπάς μου θα λέει πάντα ότι ντρεπόταν υπερβολικά όταν ήταν νεότερος, επειδή ο πατέρας του ήταν τότε τρελός για την υγεία και πήγαινε για τρέξιμο και οι φίλοι του τον κορόιδευαν και τον ρωτούσαν από τι έτρεχε, επειδή οι άνθρωποι είχαν πιο δραστήριες δουλειές.
Είχαν μια ολόκληρη ημέρα όπου ήταν πιο δραστήριοι σε σχέση με μια ολόκληρη ημέρα καθισμένοι μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή και στη συνέχεια πιθανώς και με μετακινήσεις».
Η κ. Bates σημειώνει ότι με την άνοδο της τεχνολογίας, οι άνθρωποι είναι πιο κλεισμένοι στο σπίτι και κολλημένοι στις οθόνες τους, οπότε έχουν λιγότερη σωματική δραστηριότητα και προσθέτει:
«Η μητέρα μου έλεγε ότι αν έπρεπε να μείνεις μέσα, αυτό ήταν τιμωρία όταν ήταν παιδί. Τα παιδιά τη δεκαετία του ’60 δεν είχαν πραγματικά τίποτα μέσα στο σπίτι που να τα διασκεδάζει τόσο πολύ, οπότε έπρεπε να βγαίνουν έξω και να είναι δραστήρια και να παίζουν».
Για τους ανθρώπους που εργάζονται σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, η Bates προτείνει περπάτημα. Επιπλέον, συνιστά τρεις έως τέσσερις ημέρες δομημένης άσκησης την εβδομάδα, όπως προπόνηση δύναμης.
Η έλλειψη ύπνου
Τέλος, η διατροφολόγος επισημαίνει την έλλειψη ύπνου ως ένα άλλο πρόβλημα που οδηγεί στην επιδημία παχυσαρκίας στην Αμερική.
Σήμερα ο μέσος Αμερικανός ενήλικας κοιμάται περίπου 7 ώρες και 10 λεπτά τη νύχτα. Τη δεκαετία του 1960, όπως δείχνουν μελέτες, ο μέσος όρος ήταν πιο κοντά στις 8,5 ώρες.
Σχολιάζοντας αυτή την αλλαγή στις συνήθειες ύπνου, η Bates λέει: «Ο λιγότερος ύπνος συνδέεται σημαντικά με την παχυσαρκία και την αύξηση του σωματικού βάρους. Ο χαμηλός ύπνος προκαλεί αυξημένες ορμόνες πείνας, οπότε θα αισθάνεστε πολύ πιο πεινασμένοι την επόμενη μέρα. Αυξάνει επίσης τις προτιμήσεις μας για τα γλυκά τρόφιμα και για μεγαλύτερες μερίδες».
Η διατροφολόγος κατηγορεί την τεχνολογία ότι εμποδίζει την ικανότητα των ανθρώπων να κοιμηθούν, με περισσότερους περισπασμούς τη νύχτα με τη μορφή πραγμάτων όπως οι φορητοί υπολογιστές, οι τηλεοράσεις και τα τηλέφωνα.
Προσθέτει παράλληλα: «Επιπλέον, οι άνθρωποι ήταν πιο δραστήριοι κατά τη διάρκεια της ημέρας, πράγμα που σημαίνει ότι ήταν πιο κουρασμένοι και στην πραγματικότητα ήθελαν να κοιμηθούν.
Πρέπει να ορίσουμε ξανά ώρες ύπνου για τους εαυτούς μας, επειδή υπάρχουν τόσοι πολλοί διαφορετικοί πειρασμοί για να μείνουμε ξύπνιοι μέχρι αργά, είτε πρόκειται για την παρακολούθηση μιας σειράς του Netflix είτε για απλή περιήγηση στο τηλέφωνό σας. Πρέπει να θέσουμε πραγματικά χρονικά όρια για το πότε θα πάμε για ύπνο».