Με κεντρικό άξονα την ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι στους φυσικούς κινδύνους στην εποχή της κλιματικής κρίσης, πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στο Ηράκλειο το 11ο Διεθνές Συνέδριο SafeHeraklion 2025, ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά συνέδρια που έχουν διοργανωθεί στη χώρα στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας.
Το συνέδριο, που συνδιοργανώνεται από τον οργανισμό SafeGreece και το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ) και φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις του, συγκεντρώνει εκπροσώπους της ακαδημαϊκής κοινότητας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Πολιτικής Προστασίας, της Κεντρικής Διοίκησης, του ιδιωτικού τομέα και των εθελοντικών οργανώσεων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Στόχος είναι η ανταλλαγή εμπειριών, καλών πρακτικών και τεχνογνωσίας, η προώθηση της συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα και η αξιοποίηση των τεχνολογικών καινοτομιών στη διαχείριση φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων.
Λέκκας: «Η Κρήτη στο επίκεντρο της κλιματικής κρίσης – Χρειάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις»
Στο πλαίσιο του συνεδρίου, δηλώσεις έκανε ο Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας, Ευθύμης Λέκκας, επισημαίνοντας πως η επιστημονική γνώση έχει προχωρήσει σημαντικά την τελευταία δεκαετία, όμως η κλιματική κρίση επιταχύνει τα φαινόμενα και δυσκολεύει τη διαχείρισή τους.
Όπως τόνισε, η Κρήτη, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, «αποτελεί επίκεντρο της κλιματικής κρίσης στην Ελλάδα» και χρειάζεται στοχευμένες παρεμβάσεις σε όλα τα επίπεδα.
«Οι επιπτώσεις της κρίσης αγγίζουν κάθε τομέα: το περιβάλλον, την αγροτική παραγωγή, τον τουρισμό. Χρειάζονται έξυπνα, ευέλικτα έργα με χαμηλό κόστος και μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, βασισμένα στη γνώση και την εμπειρία», ανέφερε.
Παράλληλα, υπογράμμισε τη σημασία της πρόληψης και εκπαίδευσης, από τα σχολεία έως τον γενικό πληθυσμό, ενώ επεσήμανε ότι «η γνώση είναι το πιο δυνατό μας όπλο».
Ολοκληρώνοντας, αναφέρθηκε στην ανάγκη κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού, ιδιαίτερα στον τουριστικό τομέα, ώστε «κάθε εργαζόμενος να γνωρίζει πώς να προστατεύει τον επισκέπτη και τον εαυτό του σε περίπτωση φυσικής καταστροφής».
Γεράσιμος Παπαδόπουλος: «Η Κρήτη είναι πιο εκτεθειμένη σήμερα σε έναν μεγάλο σεισμό – χρειάζεται σχέδιο και ανθεκτικές υποδομές»
Κατά τη διάρκεια του 11ου Διεθνούς Συνεδρίου SafeHeraklion 2025, ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, πρόεδρος του Οργανισμού SafeGreece και μέλος του Δ.Σ. του ΕΛΜΕΠΑ, αναφέρθηκε στους γεωκινδύνους που σχετίζονται με την περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, οι οποίοι έχουν ιδιαίτερη σημασία για την Κρήτη.
Όπως τόνισε, «ο σεισμός του 1956 μεγέθους 7,7, που προκάλεσε και τσουνάμι, αποτελεί ένα σενάριο που πρέπει να μας απασχολεί, καθώς σε περίπτωση επανάληψής του, η Κρήτη είναι σήμερα πιο εκτεθειμένη λόγω της εκτεταμένης δόμησης, συχνά σε ακατάλληλα εδάφη».
Σχετικά με την ηφαιστειακή δραστηριότητα, διευκρίνισε πως «παρότι στο μέλλον αναμένονται εκρήξεις στη Σαντορίνη, δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για την Κρήτη, αφού το ηφαίστειο δεν διαθέτει ακόμη τη δυναμική για φαινόμενα αντίστοιχα της Μινωικής έκρηξης».
Καταλήγοντας, επεσήμανε την ανάγκη για ενίσχυση της πρόληψης: «Χρειαζόμαστε πιο ανθεκτικά κτίρια, ειδικές υποδομές και καλά οργανωμένο σχέδιο πολιτικής προστασίας, ώστε να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο».
Φ. Βαλλιανάτος: «Ενισχύουμε το δίκτυο παρακολούθησης στην Κρήτη – Νέα τεχνολογία για σεισμούς και τσουνάμι»
Ο Δρ. Φίλιππος Βαλλιανάτος, Καθηγητής Γεωφυσικής – Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής στο ΕΚΠΑ και Διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικής Εσωτερικού της Γης και Γεωκαταστροφών στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, επισήμανε την υλοποίηση νέων συστημάτων παρακολούθησης που θα ενισχύσουν την ανίχνευση και πρόληψη φυσικών καταστροφών στην Κρήτη.
Συγκεκριμένα, ήδη λειτουργεί το σεισμολογικό δίκτυο στην Κρήτη, ενώ πρόσφατα παραλήφθηκε ο νέος κόμβος διαχείρισης σεισμικού κινδύνου στο κτίριο του ΕΛΜΕΠΑ. Επιπλέον, με την έναρξη του νέου χρόνου, θα εγκατασταθούν τρεις νέοι αισθητήρες στο Ηράκλειο, οι οποίοι θα παρακολουθούν και θα ανιχνεύουν φυσικά φαινόμενα, όπως μεταβολές που προκύπτουν από μεγάλους σεισμούς, ενώ τρεις επιπλέον αισθητήρες θα είναι ειδικά προσαρμοσμένοι για την παρακολούθηση τσουνάμι.
Αθανάσιος Γκανάς: «Πρώτη προτεραιότητα οι πλημμύρες – Χρειάζεται επιμονή στην πρόληψη και προσοχή στον πολεοδομικό σχεδιασμό»
Στη συζήτηση για τους φυσικούς κινδύνους που απειλούν την Κρήτη, καθοριστική ήταν και η παρέμβαση του Δρ. Αθανάσιου Γκανά, Διευθυντή Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου.
Όπως επεσήμανε, «η προτεραιότητα για την Κρήτη θα πρέπει να δοθεί στις πλημμύρες, λόγω της ιδιομορφίας του ανάγλυφου του νησιού».
Στη συνέχεια τοποθέτησε και τους άλλους κινδύνους: σεισμούς, που είναι συχνό φαινόμενο στην περιοχή, καθώς και τις κατολισθήσεις και καθιζήσεις, οι οποίες πλέον συνδέονται άμεσα με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
«Τα επόμενα βήματα για την Κρήτη είναι σύνθετα, όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο. Το νησί βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από άλλες περιοχές, όμως χρειάζεται περισσότερη επιμονή στην επιμόρφωση, ενίσχυση της χρηματοδότησης για έργα προστασίας και, κυρίως, προσοχή στον πολεοδομικό σχεδιασμό», σημείωσε.
Ειδική αναφορά έκανε και στην ανάγκη να αποφεύγονται κατασκευές ευάλωτων χρήσεων — όπως νοσοκομεία, σχολεία ή δημόσια κτίρια — σε περιοχές με υψηλό κίνδυνο, κυρίως σε νέες επεκτάσεις σχεδίου πόλης. Ολοκληρώνοντας, τόνισε τη σημασία της ενεργούς συμμετοχής νέων επιστημόνων και μηχανικών, ώστε να ενσωματωθούν σύγχρονες τεχνολογίες στη διαχείριση κινδύνου και το σχεδιασμό των υποδομών.
Ο Δήμαρχος Ηρακλείου, Αλέξης Καλοκαιρινός, παρενέβη στο συνέδριο αναδεικνύοντας την ανάγκη για συνεκτική αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, σε άμεση σύνδεση με την ανθεκτικότητα των πόλεων και του πολεοδομικού σχεδιασμού.
Όπως σημείωσε, το Ηράκλειο είναι εκτεθειμένο σε κινδύνους, κυρίως λόγω χρόνιων δομικών προβλημάτων και ελλείψεων: «Η εκτίμησή μας είναι ότι το Ηράκλειο είναι ευάλωτο. Οι κίνδυνοι δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται αποσπασματικά, αλλά μέσα από έναν συνολικό σχεδιασμό». Επικαλούμενος και την άσκηση Μίνωας (Απρίλιος 2024), υπογράμμισε ότι «ο στόχος δεν είναι να “πετύχει” μια άσκηση, αλλά να εντοπιστούν τα κενά και να ενισχυθούν οι μηχανισμοί ανταπόκρισης».
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην οριοθέτηση των ρεμάτων, επισημαίνοντας την προσπάθεια της Περιφέρειας Κρήτης μέσα σε ένα εξαιρετικά δύσκολο νομοθετικό και γραφειοκρατικό πλαίσιο. Ωστόσο, τόνισε ότι η έλλειψη οριοθετήσεων εμποδίζει και την ουσιαστική πρόοδο στην Πολιτική Προστασία: «Ένα μεγάλο μέρος του Ηρακλείου στερείται σχεδίων πόλεως. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να οργανώσουμε ούτε την Πολιτική Προστασία όπως πρέπει».
Παράλληλα, παρουσίασε τις πρωτοβουλίες του Δήμου, όπως το 24ωρο επιχειρησιακό κέντρο, τα επικαιροποιημένα σχέδια διαφυγής και η δημιουργία χώρων καταφυγής, υπογραμμίζοντας όμως πως αυτά δεν αρκούν: «Χρειάζεται πρακτική αντιμετώπιση των δυσκολιών. Δεν υπάρχουν πια δικαιολογίες. Είναι υστερήσεις δεκαετιών – αλλά δεν γίνεται να συνεχίσουμε έτσι».
Ολοκληρώνοντας, κάλεσε τους επιστήμονες και τους φορείς του συνεδρίου να στείλουν ηχηρό μήνυμα αλλαγής: «Εσείς μπορείτε να συμβάλετε σε αυτή την ανατροπή. Η Πολιτεία δεν έχει πλέον περιθώριο να αδρανεί».