Αν δείτε τις πρώτες γκρίζες τρίχες στο κεφάλι σας, μην αρχίζετε να… τραβάτε τα μαλλιά σας. Οι γκρίζες τρίχες φαίνεται να είναι σημάδι της άμυνας του οργανισμού κατά του καρκίνου, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη.
Τα γκρίζα μαλλιά είναι ένα αναπόφευκτο σημάδι της γήρανσης. Είναι μια οπτική υπενθύμιση των χρόνων που περνούν και όλων των σωματικών αλλαγών που τα συνοδεύουν. Ωστόσο, η νέα επιστημονική έρευνα αμφισβητεί αυτή την απλή προσέγγιση, αποκαλύπτοντας ότι αυτές οι ασημένιες κλωστές στο κεφάλι μας θα μπορούσαν να είναι ένα σημάδι της περίπλοκης άμυνας του σώματός μας ενάντια στον καρκίνο, όπως εξηγεί σε άρθρο του στην επιστημονική επιθεώρηση The Conversation ο καθηγητής Βιοϊατρικής του Πανεπιστημίου Anglia Ruskin, Τζάστιν Στέμπιν, στη Μεγάλη Βρετανία.
Μια νέα μελέτη σε ποντίκια αποκάλυψε τους αξιοσημείωτους τρόπους με τους οποίους το σώμα μας διαχειρίζεται την κυτταρική βλάβη – μια διαδικασία-κλειδί τόσο για τη γήρανση όσο και για τον καρκίνο. Κατά τη γήρανση, η κυτταρική βλάβη σταδιακά αποδυναμώνει και διαταράσσει τη λειτουργία των κυττάρων. Στον καρκίνο, τα μη επιδιορθωμένα ή ελαττωματικά κύτταρα μπορούν να προκαλέσουν ανώμαλη ανάπτυξη και σχηματισμό όγκων.
Η έρευνα αυτή έχει επισημάνει μια εκπληκτική σύνδεση μεταξύ της απώλειας χρωστικής στα μαλλιά μας και των μηχανισμών που μπορούν να κρατήσουν μακριά τους θανατηφόρους καρκίνους.
Τα βλαστοκύτταρα μελανοκυττάρων βρίσκονται στην καρδιά αυτής της ανακάλυψης. Αυτά τα κύτταρα βρίσκονται βαθιά μέσα στους θύλακες των τριχών και χρησιμεύουν ως δεξαμενή για τα μελανοκύτταρα, τα κύτταρα που παράγουν χρωστική ουσία και είναι υπεύθυνα για το χρώμα των μαλλιών και του δέρματος.
Υπό κανονικές συνθήκες, τα μελανοκύτταρά μας αναπληρώνουν αυτά τα κύτταρα που παράγουν χρωστική ουσία μέσω κυκλικής αναγέννησης, μιας διαδικασίας που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες φάσεις δραστηριότητας, ηρεμίας και ανανέωσης σε αρμονία με τους φυσικούς κύκλους ανάπτυξης και τριχόπτωσης. Αυτό εξασφαλίζει σταθερή παροχή χρωστικής ουσίας και, επομένως, ζωντανό χρώμα στα μαλλιά μας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, εξηγεί ο καθηγητής του βρετανικού πανεπιστημίου.
Ωστόσο κάθε μέρα τα κύτταρά μας υφίστανται επιθέσεις στο ίδιο τους το DNA από πηγές όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, η έκθεση σε χημικές ουσίες, ακόμη και η ίδια η διαδικασία του κυτταρικού μεταβολισμού μας. Αυτή η κυτταρική βλάβη συμβάλλει τόσο στη γήρανση όσο και στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνων, όπως το μελάνωμα, ένας τύπος καρκίνου του δέρματος.
Αντίδραση στις επιθέσεις
Αυτή η νέα μελέτη ρίχνει φως στο τι συμβαίνει όταν τα βλαστοκύτταρα μελανοκυττάρων βαθιά μέσα στην υποστηρικτική κόγχη του θύλακα της τρίχας υφίστανται βλάβη στο DNA – ιδιαίτερα έναν τύπο βλάβης που ονομάζεται ρήξη διπλής έλικας.
Οταν συμβαίνει αυτό, τα βλαστοκύτταρα μελανοκυττάρων μπορούν να υποβληθούν σε μια διαδικασία που ονομάζεται «σηνοδιαφοροποίηση». Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι τα βλαστοκύτταρα ωριμάζουν μη αναστρέψιμα σε χρωστικά κύτταρα. Στη συνέχεια εξαφανίζονται από τη δεξαμενή βλαστοκυττάρων, οδηγώντας στη σταδιακή εμφάνιση γκρίζων μαλλιών.
Αυτή η προστατευτική διαδικασία ρυθμίζεται αυστηρά από εσωτερικές οδούς σηματοδότησης που επιτρέπουν στα κύτταρα να επικοινωνούν μεταξύ τους. Αφαιρώντας αυτά τα ώριμα κύτταρα από τον πληθυσμό των βλαστοκυττάρων, αυτό αποτρέπει τη συσσώρευση και την πιθανή μελλοντική εξάπλωση γενετικών μεταλλάξεων ή αλλαγών στο DNA που θα μπορούσαν να προωθήσουν τον καρκίνο.
Κατά μία έννοια, κάθε γκρίζα τρίχα είναι μια μικρή νίκη σωματικής αυτοθυσίας: ένα κύτταρο που επιλέγει να υποκύψει αντί να διακινδυνεύσει να γίνει κακοήθης.
Σύνδεση με τον καρκίνο
Δεν είναι όμως μόνο αυτό, καθώς δεν ενεργοποιούν όλες οι βλάβες στο DNA αυτή την προστατευτική διαδικασία επισημαίνει ο δρ Στέμπιν: Στα πειράματά τους, οι ερευνητές εξέθεσαν μελανοκύτταρα βλαστοκυττάρων σε ποντίκια σε ισχυρές καρκινογόνες χημικές ουσίες, καθώς και σε υπεριώδη ακτινοβολία. Είναι αξιοσημείωτο ότι, υπό αυτούς τους στρεσογόνους παράγοντες, τα μελανοκύτταρα βλαστοκύτταρα βρέθηκαν να παρακάμπτουν εντελώς τη σελονομική διαφοροποίηση.
Αντίθετα, τα σήματα από τους περιβάλλοντες ιστούς ενθάρρυναν τα κατεστραμμένα κύτταρα να αυτοανανεώνονται και να συνεχίζουν να διαιρούνται παρά το γεγονός ότι φέρουν γενετική βλάβη. Αυτό δημιούργησε ένα κυτταρικό περιβάλλον ώριμο για την εμφάνιση μελανώματος.
Αυτή η έρευνα καταδεικνύει ότι η μοίρα των μελανοκυττάρων φαίνεται να εξαρτάται τόσο από το συγκεκριμένο είδος βλάβης που δέχονται όσο και από τα μοριακά ερεθίσματα που υπάρχουν στο μικροπεριβάλλον τους. Πιέσεις όπως οι χημικές ουσίες ή το υπεριώδες φως, που προκαλούν τη θραύση των κλώνων DNA των κυττάρων, προκαλούν επίσης την αυτοκαταστροφή των μελανοκυττάρων βλαστοκυττάρων εξ ορισμού. Η ίδια διαδικασία προκαλεί γκρίζα μαλλιά.
Αλλά όταν βρίσκονται υπό την επήρεια καρκινικών κυττάρων, αυτά τα κατεστραμμένα βλαστοκύτταρα μελανοκυττάρων επιμένουν δημιουργώντας σπόρους από τους οποίους μπορεί να αναπτυχθεί το μελάνωμα. Οι επιστήμονες περιγράφουν αυτή τη δυναμική ως «ανταγωνιστικές οδούς» όπου ο ίδιος πληθυσμός βλαστοκυττάρων μπορεί να ακολουθήσει δύο δραματικά διαφορετικές πορείες ανάλογα με τις περιστάσεις.
Προστατευτική διαδικασία
Είναι σημαντικό ότι αυτά τα ευρήματα αναδιατυπώνουν τα γκρίζα μαλλιά και το μελάνωμα όχι ως άσχετα αποτελέσματα, αλλά ως διπλές μοίρες του αρχαίου αγώνα του σώματος να εξισορροπήσει την ανανέωση των ιστών και να αποφύγει τον καρκίνο. Το γκριζάρισμα δεν είναι από μόνο του ασπίδα κατά του καρκίνου, αλλά μάλλον ένα υποπροϊόν μιας προστατευτικής διαδικασίας που εξαλείφει τα επικίνδυνα κύτταρα.
Αντίστροφα, όταν οι μηχανισμοί ελέγχου παραπαίουν ή ανατρέπονται από καρκινογόνες ουσίες, η πόρτα μένει ανοιχτή για κακοήθεια. Αυτή η νέα κατανόηση μπορεί επίσης να βοηθήσει να αρχίσει να εξηγείται γιατί είναι πιο πιθανό να αναπτύξουμε καρκίνο καθώς μεγαλώνουμε.
Φυσικά, είναι σημαντικό να σημειωθούν τα όρια αυτών των ευρημάτων. Πολλά από τα βασικά στοιχεία προέρχονται από πειράματα σε ποντίκια. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει ακόμη να διεξαχθεί έρευνα σε ανθρώπους για να κατανοηθεί εάν τα βλαστοκύτταρα μελανοκυττάρων μας λειτουργούν επίσης με παρόμοιο τρόπο. Οι βιολογικές διαφορές μεταξύ των ειδών, καθώς και οι πολυπλοκότητες του ανθρώπινου τρόπου ζωής και της γενετικής, σημαίνουν ότι η εικόνα για τα μαλλιά μας και τον κίνδυνο καρκίνου είναι ίσως ανεπαρκής.
Ωστόσο, αυτές οι ανακαλύψεις ανοίγουν συναρπαστικές οδούς τόσο για την έρευνα για τον καρκίνο όσο και για την επιστήμη της γήρανσης. Η κατανόηση των σημάτων που ωθούν τα βλαστοκύτταρα προς διαφοροποίηση ή επικίνδυνη επέκταση θα μπορούσε κάποια μέρα να επιτρέψει στις θεραπείες να ενισχύσουν τις φυσικές ασφάλειες του σώματος, μειώνοντας ενδεχομένως τον κίνδυνο καρκίνου καθώς μεγαλώνουμε.
Υπάρχουν επίσης ευρύτερες επιπτώσεις. Αυτές οι πληροφορίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην εξήγηση γιατί ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν μελάνωμα ακόμη και χωρίς να έχουν εκτεθεί σε σαφείς παράγοντες κινδύνου και γιατί οι καρκίνοι και η εκφύλιση των ιστών τόσο συχνά συμβαδίζουν στη μετέπειτα ζωή.
Πηγή: kathimerini.gr