Σε ολόκληρο τον πλανήτη διαφορετικά είδη ζώων – από τους σκύλους, τις γάτες και τις αγελάδες ως τις θαλάσσιες χελώνες – εμφανίζουν όλο και πιο συχνά χρόνιες νόσους που κάποτε έπλητταν μόνο τους ανθρώπους.
Τα ποσοστά καρκίνου, διαβήτη, αρθρίτιδας και παχυσαρκίας εκτοξεύονται σε πλήθος ειδών για τους ίδιους λόγους για τους οποίους εμφανίζεται έκρηξή τους και στον άνθρωπο: πρόκειται για ένα «μείγμα» γονιδιακών παραγόντων, κλιματικής αλλαγής, ατμοσφαιρικής ρύπανσης, κακής διατροφής και στρες.
Τώρα μια νέα μελέτη με ελληνική υπογραφή ρίχνει φως στην εμφάνιση χρόνιων «ανθρώπινων» νόσων και σε άλλα είδη προτείνοντας ένα πλαίσιο που προάγει την ολιστική και έγκαιρη αντιμετώπισή τους.
Ζώα και άνθρωποι
Μέχρι σήμερα η επιστημονική κοινότητα δεν διέθετε ένα ευρύ, διεπιστημονικό ερευνητικό σχέδιο το οποίο να μπορεί να δώσει μια πειστική εξήγηση στο γιατί τόσα είδη ζώων εμφανίζουν στον σύγχρονο κόσμο μας μη μεταδοτικές χρόνιες νόσους του ανθρώπου. Ωστόσο η κατανόηση αυτών των τάσεων είναι ζωτικής σημασίας καθώς οι παράγοντες που επιδρούν στην υγεία των ζώων επηρεάζουν συχνά και την ανθρώπινη υγεία.
Νέα προσέγγιση
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε προσφάτως στο επιστημονικό περιοδικό «Risk Analysis» από την δρα Αντωνία Ματαράγκα του Εργαστηρίου Ανατομίας και Φυσιολογίας Αγροτικών Ζώων της Σχολής Ζωικών Βιοεπιστημών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, εισάγει μια νέα προσέγγιση σχεδιασμένη για τη βελτίωση της παρακολούθησης και της διαχείρισης των χρόνιων νόσων στα ζώα – ένα νέο μοντέλο εκτίμησης κινδύνου το οποίο αναμένεται να αποδειχθεί πολύτιμο για τους κτηνιάτρους αλλά παράλληλα μπορεί να αποτελέσει και «ασπίδα» για τη δημόσια υγεία καθώς άνθρωποι και ζώα φαίνεται να μοιράζονται ολοένα και περισσότερο τις ίδιες χρόνιες ασθένειες.
Οι επιβαρυντικοί παράγοντες
Στη μελέτη της η κυρία Ματαράγκα, έχοντας πραγματοποιήσει ανασκόπηση των υπαρχόντων στοιχείων σχετικά με την εμφάνιση χρόνιων νόσων στα ζώα, φωτίζει πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή τους.
Γενετική προδιάθεση
Οπως καταρχάς αναφέρει η ελληνίδα ερευνήτρια, η γενετική προδιάθεση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νόσων σε ορισμένους πληθυσμούς ζώων. Για παράδειγμα ράτσες σκύλων αλλά και γατών που εκτρέφονται επιλεκτικά για τα φυσικά χαρακτηριστικά τους καθώς και ζώα εκτροφής στα οποία έχει γίνει παρέμβαση ώστε να είναι πιο παραγωγικά εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά νόσων όπως ο διαβήτης αλλά και οι παθήσεις της μιτροειδούς βαλβίδας της καρδιάς.
Περιβαλλοντικές επιδράσεις
Και διαφορετικές περιβαλλοντικές επιδράσεις παίζουν τον δικό τους σημαντικό ρόλο: κακή διατροφή, περιορισμένη φυσική δραστηριότητα και μακροχρόνιο στρες διαμορφώνουν το τοπίο των χρόνιων νόσων σε πολλά είδη ζώων.
Υπέρβαρα ζώα
Μάλιστα παραδείγματα αυτών των μοτίβων απαντώνται σε πολλά είδη. Η παχυσαρκία είναι άκρως διαδεδομένη σε κατοικίδια όπως οι γάτες και οι σκύλοι – είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατα στοιχεία μαρτυρούν ότι το 50%-60% των κατοικιδίων είναι υπέρβαρα, γεγονός που οδηγεί σε συνεχή αύξηση του διαβήτη, ιδίως στις γάτες.
Χοίροι με οστεοαρθρίτιδα, φάλαινες με γαστρεντερικούς καρκίνους
Στα αγροτικά περιβάλλοντα, περί το 20% των χοίρων εντατικής εκτροφής αναπτύσσουν οστεοαρθρίτιδα. Σε ό,τι αφορά τα θαλάσσια ζώα και εκείνα αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα: οι φάλαινες μπελούγκα εμφανίζουν καρκίνους του γαστρεντερικού συστήματος ενώ οι σολομοί Ατλαντικού που μεγαλώνουν σε ιχθυοκαλλιέργειες ταλαιπωρούνται από μυοκαρδιοπάθειες. Αγρια ζώα που διαβιούν σε ενδιαιτήματα επιμολυσμένα με βιομηχανικά χημικά όπως οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs) και τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs) εμφανίζουν όγκους στο ήπαρ σε ποσοστό που φθάνει ως και το 25%.
Η ανθρωπογενής επίδραση
Αυτές οι απειλές εντείνονται εξαιτίας της ανθρωπογενούς επίδρασης στον πλανήτη. Η αστικοποίηση, οι μεταβολές στη χρήση γης, η απώλεια της βιοποικιλότητας, η κλιματική αλλαγή αυξάνουν τη συχνότητα και τη βαρύτητα των επιβλαβών επιδράσεων. Η υπερθέρμανση των ωκεανών και η υποβάθμιση των κοραλλιογενών οικοσυστημάτων συνδέονται με αυξημένη εμφάνιση όγκων σε θαλάσσιες χελώνες και ψάρια. Στις πόλεις, η αύξηση της θερμοκρασίας και η κακή ποιότητα του αέρα συμβάλλουν στην εμφάνιση παχυσαρκίας, διαβήτη και διαταραχών του ανοσοποιητικού συστήματος στα ζώα συντροφιάς ενώ η ρύπανση της ατμόσφαιρας επιδρά αρνητικά στην ενδοκρινική λειτουργία πτηνών και θηλαστικών.
Σπάνια τα στοιχεία για τα ζώα
«Καθώς οι περιβαλλοντικές αλλαγές επιταχύνουν την εμφάνιση ασθενειών, η απουσία πρώιμων διαγνωστικών μέσων καθυστερεί περαιτέρω τον εντοπισμό χρόνιων νόσων στα ζώα» ανέφερε σε δελτίο Τύπου σχετικά με τη μελέτη η κυρία Ματαράγκα και προσέθεσε πως «ενώ οι αρμόδιοι οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παρέχουν αναλυτικά δεδομένα για τη θνητότητα από χρόνια νοσήματα στους ανθρώπους, παρόμοιες αναλυτικές στατιστικές για τα ζώα είναι πολύ σπάνιες. Αυτό μαρτυρεί την ανάγκη για πιο ενδελεχή έρευνα και βελτιωμένη επιτήρηση της υγείας των ζώων προκειμένου να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτά τα ζητήματα».
«Πάντρεμα» OneHealth – Ecohealth
Το μοντέλο της κυρίας Ματαράγκα «παντρεύει» την προσέγγιση One Health με την προσέγγιση Ecohealth – και τα δύο αυτά πλαίσια δίνουν έμφαση στη σύνδεση μεταξύ ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος. Η ένωση αυτών των προσεγγίσεων δείχνει πώς η γενετική προδιάθεση «συναντιέται» με τις περιβαλλοντικές και τις κοινωνικο-οικολογικές πιέσεις οδηγώντας τελικώς σε νόσους. Η κυρία Ματαράγκα τόνισε ότι ελπίζει πως αυτή η ολιστική προσέγγιση θα βοηθήσει στην καλύτερα συντονισμένη επιτήρηση ζώων, ανθρώπων και οικοσυστημάτων ώστε να εντοπίζονται πρώιμα σημάδια αύξησης των χρόνιων νοσημάτων σε διαφορετικά είδη και να υπάρχει χρόνος για έγκαιρη παρέμβαση.
Πηγή: tovima.gr