Νέα γενετική έρευνα αποκαλύπτει ότι οι οικόσιτες γάτες έφτασαν στην Ευρώπη μόλις πριν από 2.000 χρόνια, μέσω ρωμαϊκών θαλάσσιων δικτύων, ανατρέποντας θεωρίες που μιλούσαν για πολύ παλαιότερη εξημέρωση.
Παρά την παγκόσμια παρουσία τους ως αγαπημένων κατοικίδιων, η ακριβής ιστορία της εξημέρωσης της γάτας είχε μείνει μέχρι σήμερα ένα άλυτο μυστήριο για την επιστημονική κοινότητα. Αν και εκατοντάδες εκατομμύρια γάτες ζουν πλέον δίπλα στον άνθρωπο, από τις γαλάζιες Σιαμές μέχρι τα κοινά ευρωπαϊκά shorthair, οι απαρχές αυτής της συμβίωσης παρέμεναν ασαφείς.
Τώρα, μια νέα μελέτη αρχαίου DNA ρίχνει φως σε ένα καθοριστικό σημείο της εξελικτικής και πολιτισμικής πορείας της γάτας: την άφιξη των οικόσιτων γατών στην Ευρώπη κατά την εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, περίπου 2.000 χρόνια πριν. Τα ευρήματα ανατρέπουν την επικρατούσα θεωρία ότι οι γάτες είχαν εισαχθεί στην ήπειρο από νεολιθικούς αγρότες της Εγγύς Ανατολής πριν από 6.000–7.000 χρόνια.
Σύμφωνα με την έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, οι πρώτοι οικόσιτοι γάτοι έφτασαν στην Ευρώπη από τη Βόρεια Αφρική, πιθανότατα χάρη στην άνθηση του θαλάσσιου εμπορίου στη Μεσόγειο. Πολλά από αυτά τα ζώα ταξίδεψαν πιθανώς ως κυνηγοί ποντικών πάνω στα πλοία που μετέφεραν αιγυπτιακό σιτάρι προς τις μεγάλες πόλεις της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
«Δείχνουμε ότι τα αρχαιότερα γονιδιώματα οικόσιτων γατών στην Ευρώπη χρονολογούνται από την αυτοκρατορική ρωμαϊκή περίοδο και μετά», εξηγεί ο παλαιογενετιστής Κλαούντιο Ότονε από το Πανεπιστήμιο Tor Vergata της Ρώμης, επικεφαλής της μελέτης. Η ομάδα ανέλυσε γενετικό υλικό από 225 οστά γατών – άγριων και οικόσιτων – που χρονολογούνται από 10.000 χρόνια πριν έως τον 19ο αιώνα, δημιουργώντας 70 πλήρη αρχαία γονιδιώματα.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα προϊστορικά οστά γατών από ευρωπαϊκούς χώρους ανήκαν αποκλειστικά σε άγριες γάτες, και όχι σε πρόωρα εξημερωμένες μορφές. Η γάτα, όπως και ήταν γνωστό, εξημερώθηκε αργότερα από τον σκύλο και κατάγεται από την αφρικανική αγριόγατα.
Δύο κύματα άφιξης από τη Βόρεια Αφρική
Η έρευνα εντόπισε δύο διακριτά μεταναστευτικά κύματα. Περίπου 2.200 χρόνια πριν, άγριες γάτες από το βορειοδυτικό μαγρεμπινό περιθώριο της Αφρικής μεταφέρθηκαν στη Σαρδηνία – οι σημερινές άγριες γάτες του νησιού προέρχονται από εκείνη την εισαγωγή, η οποία όμως δεν αφορούσε οικόσιτα ζώα.
Το καθοριστικό ρεύμα εξημερωμένων γατών έφτασε στην Ευρώπη περίπου δύο αιώνες αργότερα. Αυτό το δεύτερο κύμα αποτέλεσε τη γενετική βάση της σύγχρονης ευρωπαϊκής οικόσιτης γάτας.
Η πολλαπλότητα των αφρικανικών πηγών υποδηλώνει ότι η εξημέρωση της γάτας δεν έγινε σε μία μόνο περιοχή, αλλά μέσα από διάφορους πολιτισμούς της Βόρειας Αφρικής. «Ο χρονισμός των εισαγωγών συμπίπτει με περιόδους έντονης εμπορικής δραστηριότητας στη Μεσόγειο. Οι γάτες πιθανότατα ταξίδευαν ως αποτελεσματικοί κυνηγοί ποντικών σε πλοία γεμάτα σιτάρι, αλλά και ως ζώα με θρησκευτική ή συμβολική αξία», σημειώνει η αρχαιοζωολόγος Μπία ντε Κιούπερ.
Ένα ζώο που ρίζωσε βαθιά στις ανθρώπινες κοινωνίες
Η άφιξη των οικόσιτων γατών στην Ευρώπη αποτελεί κομβική στιγμή στη μακραίωνη σχέση ανθρώπου–γάτας, υπογραμμίζουν οι ερευνητές. «Οι γάτες δεν είναι απλώς ένα ακόμα είδος που πέρασε σε μια νέα ήπειρο. Είναι ζώα που ενσωματώθηκαν βαθιά στις κοινωνίες, τις οικονομίες και ακόμη και τα πιστεύω των ανθρώπων», λέει ο παλαιογενετιστής Μάρκο ντε Μαρτίνο.
Η νέα έρευνα δεν φωτίζει μόνο το παρελθόν, αλλά και το πώς η γάτα κατέκτησε τελικά τον κόσμο: από κυνηγός ποντικών σε πλοία της Ρώμης, σε ένα από τα πιο αγαπημένα και διαδεδομένα κατοικίδια του πλανήτη.
Πηγή: cnn/gr