Ήταν λίγο πριν από τις 19:00, χθες Πέμπτη (12/6), όταν το «Life during Wartime» των Talking Heads σκέπαζε για μερικά λεπτά κάθε άλλο ήχο στο κλειστό γήπεδο μπάσκετ του Περιστερίου. Εντελώς τυχαία η επιλογή από την playlist του ηχολήπτη, αλλά καθ’ όλα συνειρμική της κατάστασης. Διότι, κακά τα ψέματα, ο ΣΥΡΙΖΑ ζει όντας «εν καιρώ πολέμου» και πριν από το 5ο (τακτικό) Συνέδριό του παλεύει να «επιβιώσει» πολιτικά σε μια πολύ πιεστική για τον ίδιο συνθήκη.
Η πλειονότητα των κορυφαίων και πιο προβεβλημένων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ήδη στην κεντρική σάλα όσο το τραγούδι έπαιζε στα ηχεία. Μικρές ομάδες που εναλλάσσονταν σε πρόσωπα και συζητήσεις είχαν στηθεί από ώρα. Δεν τους ένοιαζε τόσο η αφόρητη ζέστη που επικρατούσε στον χώρο, απόρροια της υψηλής θερμοκρασίας χθες το απόγευμα στα δυτικά προάστια της Αττικής. Τους αφορούσε κυρίως το μέλλον του κόμματος και του χώρου εν γένει. Εξέφραζαν αγωνία. Κι ας ήταν αριθμητικά λιγότεροι από προηγούμενες φορές, καθώς η συμμετοχή ήταν μεγαλύτερη εξ αποστάσεως με τουλάχιστον 1500 να παρακολουθούν διαδικτυακά, σύμφωνα με την ενημέρωση από τα κεντρικά της Κουμουνδούρου.
Ανάμεσα στους παρόντες και ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας, δίπλα στον «σύμμαχο» Κώστα Ζαχαριάδη. Όπως επίσης, τηρώντας ευλαβικά το πρωτόκολλο της εκπροσώπησης των υπόλοιπων κομμάτων, παραβρέθηκαν η Αλεξάνδρα Σδούκου (ΝΔ), ο Δημήτρης Μάντζος (ΠαΣοΚ), ο Νάσος Ηλιόπουλος (Νέα Αριστερά) και ο Πέτρος Κόκκαλης (Κόσμος), μαζί με τους εκπροσώπους του παλαιστινιακού λαού που απεύθυναν και χαιρετισμό.
Ο Τσίπρας προηγήθηκε του Φάμελλου
Εκείνη τη στιγμή έλειπαν μόνο οι δύο κεντρικοί πρωταγωνιστές της πρώτης ημέρας. Ο Σωκράτης Φάμελλος και ο Αλέξης Τσίπρας. Η έλευσή τους συνέβη με διαφορά ελάχιστων λεπτών. Αμφότεροι έγιναν αποδεκτοί με παρατεταμένα χειροκροτήματα. Τα φλας των φωτογραφικών μηχανών άστραφταν εναλλάξ τη στιγμή του θερμού χαιρετισμού τους.
Ο πρώην πρωθυπουργός δεν είχε παραστεί σε κανένα από τα προηγούμενα τρία συνέδρια (διαρκείας, τακτικό, έκτακτο) που είχαν μεσολαβήσει από την προ διετίας παραίτησή του και η επανεμφάνισή του ήταν μια αυτούσια είδηση. Πόσο μάλλον όταν πριν από δύο ημέρες είχαν προηγηθεί οι αμφίσημες εξαγγελίες για το πολιτικό μέλλον του κατά τη δεύτερη Διάσκεψη του Ινστιτούτου του στο Μέγαρο Μουσικής. Οι εκδοχές που αντάλλασσαν μεταξύ τους οι σύνεδροι μπερδεύονταν η μία μέσα στην άλλη, καθώς ούτε ο πρώην πρωθυπουργός έχει καθορίσει με λεπτομέρεια το τι και το πώς.
Αφού ο Αλ. Τσίπρας κάθισε στη φυλαγμένη θέση του, έχοντας χαιρετήσει ευγενικά κι εγκάρδια έναν προς έναν τους υπόλοιπους παριστάμενους των πρώτων δύο σειρών, μεταξύ των οποίων ο Παύλος Πολάκης, ήρθε η σειρά του νυν προέδρου.
Το μουσικό «χαλί» που συνόδευσε την είσοδό του εξέπεμπε δυναμική προδιάθεση. Ανάλογη έμελλε να ‘ναι και η εισηγητική ομιλία του. Συντομότερη προηγούμενων, σχεδόν 45 λεπτών, και απολύτως στοχευμένη. Με παραδοχές για λάθη του πρόσφατου παρελθόντος και αιχμές για όσους επιβουλεύονται τη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ.
Την έναρξη των εργασιών είχε κηρύξει η γραμματέας του κόμματος Ράνια Σβίγκου. Προτού η πρόεδρος του οργάνου Όλγα Γεροβασίλη λάβει αμέσως μετά τον λόγο και με νόημα να πει πως αποτελεί αναγκαιότητα αφενός «να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και των απαιτήσεων» αφετέρου «να αφήσουμε πίσω μας όσα μας πλήγωσαν και να συζητήσουμε με όρους παρόντος και μέλλοντος για αυτά που έχουμε υποχρέωση να κάνουμε».
Τα αιχμηρά μηνύματα του Φάμελλου
Ο Σωκρ. Φάμελλος σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο κινήθηκε όση ώρα ήταν στο βήμα. Ομολόγησε για άλλη μια φορά πως «περάσαμε μία δύσκολη περίοδο απαξίωσης και συρρίκνωσης που μας απομάκρυνε από τις αξίες μας και την ταυτότητα μας». Αναγνώρισε επίσης ότι «δεν κλείνουμε τα μάτια στα προβλήματα» που εξακολουθούν να υφίστανται.
Παράλληλα όμως προοικονόμησε πως «δεν θα ξεμπερδέψετε με την αριστερά» και πως «θα συνεχίσουμε με το κεφάλι ψηλά». Με απώτερο σκοπό να είναι ο ΣΥΡΙΖΑ αυτός που θα προσφέρει εν τέλει «μία προοδευτική κυβερνητική προοπτική» ενόσω ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπηρετεί «το σχέδιο της ολιγαρχίας» και τα υπόλοιπα κόμματα του προοδευτικού τόξου αρνούνται να συνεργαστούν. Τα «πυρά» σε ΠαΣοΚ και Νέα Αριστερά ήταν, φυσικά, ονομαστικά. Συνδυαστικά με τη βεβαιότητά του ότι «όσο συντηρείται μια συζήτηση που δεν καταλήγει πουθενά, θα φθείρεται και ο ΣΥΡΙΖΑ και θα φθειρόμαστε όλοι».
«Επιμένουμε και παραμένουμε ΣΥΡΙΖΑ»
Κατά τον ίδιο, αυτή «η διαρκής κατάσταση αναμονής αποσυσπειρώνει και απογοητεύει τους προοδευτικούς πολίτες» την ώρα που «ακόμα και οι δήθεν αντισυστημικές φωνές», υπονοώντας ολοφάνερα την Πλεύση Ελευθερίας «στην πραγματικότητα είναι ένα γρανάζι του σχεδίου του κ. Μητσοτάκη». Διότι είναι οι ίδιοι που «παραδέχονται ότι δεν έχουν ούτε ξεκάθαρη ιδεολογική κατεύθυνση, ούτε πρόγραμμα για την επόμενη μέρα». Όλους αυτούς «τους αφήνουμε πίσω» επεσήμανε ο Σωκρ. Φάμελλος, προϊδεάζοντας για μια διαφορετική στρατηγική εφεξής στο θέμα των προσεγγίσεων.
Κι αν απαραίτητη προϋπόθεση για αίσια έκβαση της προσπάθειας αποτελούν, όπως είπε, οι δομικές αλλαγές στον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς «ο προοδευτικός κόσμος δεν θα συγχωρέσει διχαστικές ομαδοποιήσεις με βάση προσωπικές επιδιώξεις», το διακύβευμα που ζητά επικύρωση είναι να διαψευστεί «ένα ολόκληρο σύστημα που πριν καν ξεκινήσει το συνέδριο μας έχει προδιαγράψει το τέλος μας».
«Επιμένουμε και παραμένουμε ΣΥΡΙΖΑ» υποστήριξε με νόημα ο επικεφαλής της Κουμουνδούρου, πιστεύοντας ότι από την προσεχή Δευτέρα «αυτό το κόμμα θα κρατηθεί όρθιο και θα μεγαλώσει ξανά». Αντιθέτως, επιχείρησε να αποκρούσει κάθε μορφή πίεσης που ασκείται στον ΣΥΡΙΖΑ από διάφορες πλευρές, ορκιζόμενος σε όσους τον άκουγαν, δια ζώσης ή εξ αποστάσεως, ότι «ούτε θα επιτρέψουμε τη διάλυση του, ούτε δικαιούμαστε να τον ρίξουμε σε αχαρτογράφητα νερά».
Οι αντιδράσεις και το κλίμα
Κατεβαίνοντας από το βήμα ο Σωκράτης Φάμελλος χαιρέτησε εκ νέου τον Αλέξη Τσίπρα, στον οποίο είχε κάνει διπλή αναφορά νωρίτερα. Μια συμβολική ενέργεια η οποία εκ των υστέρων ερμηνεύτηκε ως διαβεβαίωση ότι τα βέλη του δεν εξαπολύθηκαν προς τη δική του κατεύθυνση. Ούτε το περιβάλλον του πρώην πρωθυπουργού εξέλαβε, άλλωστε, κάποια μομφή σε όσα είχαν ακουστεί λίγο νωρίτερα από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα οι δύο άνδρες, που κάθονταν εξ αρχής δίπλα δίπλα αντάλλαξαν αρκετές κουβέντες ενόσω μιλούσαν οι προσκεκλημένοι της εναρκτήριας ημέρας.
Κυρίως ο Σωκρ. Φάμελλος είχε θελήσει να ανοίξει κατά κόρον το θέμα των πρώην συντρόφων που είτε βοηθούν «όλο το σύστημα προπαγάνδας και διαπλοκής» να χτίσει «το γελοίο αφήγημα πως ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν το χειρότερο κακό που βρήκε ποτέ τη χώρα» είτε «στέρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ τη θεσμική θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης».
«Καλά έκανε και μίλησε με αυτόν τον τρόπο ο πρόεδρος» σχολίαζε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής που αναγνώρισε ότι σε αυτή την περίπλοκη συγκυρία ο Σωκράτης Φάμελλος «δεν θα μπορούσε να μείνει με σταυρωμένα τα χέρια».
«Φτάνουν τα παρακάλια» θα επικροτούσε άλλος σύνεδρος που περίμενε μια όχι τόσο «στείρα» προσέγγιση από τον Νάσο Ηλιόπουλο όταν αυτός βρέθηκε στο πόντιουμ, επαναλαμβάνοντας απλώς τη θέση της Νέας Αριστεράς για τη σύνθεση ενός ριζοσπαστικού Λαϊκού Μετώπου. Εντελώς αρνητικός από την άλλη και πιστός στη γραμμή της Χαριλάου Τρικούπη ήταν ο Δημήτρης Μάντζος, προτρέποντας όσους ταυτίζονται με το πρόγραμμα του ΠαΣοΚ να το υιοθετήσουν.
Η συναυλία για τον Μίκη Θεοδωράκη και η ώρα του Πολάκη
Με τον Αλέξη Τσίπρα να αποχωρεί από το κλειστό λίγο πριν από τις 22:00 κι αφού πρώτα ολοκληρώθηκαν όλες οι ομιλίες, η πρώτη ημέρα του Συνεδρίου έκλεισε με τις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη. Του σύντομου χαιρετισμού από τον Σωκρ. Φάμελλο και των τιμητικών βραβεύσεων ακολούθησε η σύντομη συναυλία με στίχους, ήχους, συγχορδίες και μελωδίες που έχουν σημαδέψει μια ολόκληρη εποχή, συνόδευσαν όλο τον χώρο της Αριστεράς και παραμένουν χωρίς φθορά από τον χρόνο.
Οι εργασίες του Συνεδρίου θα συνεχιστούν ως το απόγευμα της Κυριακής, όταν και θα ολοκληρωθούν οι ψηφοφορίες. Ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί η λίστα των ομιλητών-συνέδρων, αλλά σίγουρα με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται η τοποθέτηση του Παύλου Πολάκη.
Στη δεξιά άκρη της πρώτης σειράς ο Χανιώτης βουλευτής παρέμεινε σιωπηλός κατά την πρώτη ημέρα. Κατά πληροφορίες, πρόκειται να μιλήσει αύριο Σάββατο (14/6), καταθέτοντας στον διάλογο τις θέσεις του για το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ πάνω στο καταστατικό και την κατεύθυνση του κόμματος. Το μέγεθος της αμφισβήτησης της ηγεσίας και των προτάσεών της δεν έχει διευκρινιστεί.
Προς το παρόν δεν έχει αποφασίσει αν θα αξιοποιήσει χρόνο ως ομιλήτρια η Όλγα Γεροβασίλη ή απλώς θα περιορίσει την παρουσία της ως πρόεδρος του Συνεδρίου.