Έναν χρόνο μετά την τελευταία τους συνάντηση και πάλι στη Νέα Υόρκη και σε έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό μετά την εκλογή Τραμπ, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντώνται απόψε (9μμ ώρα Ελλάδας) στο «Σπίτι της Τουρκίας», με το ραντεβού τους να προγραμματίζεται να διαρκέσει περίπου 30 λεπτά.
Κανείς δεν μπορεί βεβαίως να προδιαγράψει αν η κουβέντα μπορεί να πάρει και παραπάνω, με δεδομένο ότι η συζήτηση διεξάγεται με μετάφραση, πλην όμως η πρώτη ελληνοτουρκική επαφή κορυφής μετά από τον περυσινό Σεπτέμβριο είναι αναμφίβολα ένα σημαντικό ορόσημο για τις γεωπολιτικές εξελίξεις.
Η σημερινή συνάντηση των δύο ηγετών, θα διεξαχθεί στη χειρότερη συγκυρία των ελληνοτουρκικών σχέσεων τα τελευταία δύο και πλέον χρόνια, καθώς τους τελευταίους μήνες έχει καταστεί σαφές ότι έδαφος για την επίλυση διαφορών δεν υπάρχει, κυρίως διότι η Αγκυρα δεν το επιθυμεί. Για τη σημερινή συνάντηση των δύο ηγετών, στην οποία θα συμμετάσχουν οι υπουργοί Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν και οι διπλωματικοί σύμβουλοι Μίλτων Νικολαΐδης και Τσαγατάι Κιλίτς, επικρατούν περιορισμένες προσδοκίες.
Η Αγκυρα έχει απλώσει το προηγούμενο χρονικό διάστημα όλο το εύρος των διεκδικήσεών της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αφήνοντας μικρό, αν όχι καθόλου, περιθώριο για την ουσιαστική πρόοδο των συνομιλιών. Επιπλέον, όλες οι «φόρμουλες» που κατά καιρούς έχουν βρεθεί στο τραπέζι για θέματα όπως, για παράδειγμα, η ηλεκτρική διασύνδεση, απλώς αγνοήθηκαν από την Αγκυρα. Και οι δύο πλευρές φαίνεται, πάντως, ότι επιθυμούν να επιβεβαιώσουν ότι το βασικό κεκτημένο των τελευταίων 26 μηνών, δηλαδή των «ήρεμων νερών» στο Αιγαίο, δεν πρέπει να χαθεί. Αλλωστε, τόσο η Αθήνα όσο και η Αγκυρα έχουν σε αυτή τη φάση ζέουσες προτεραιότητες, στην πρώτη περίπτωση στο εσωτερικό, ώστε να τερματιστεί η εικόνα ελεγχόμενης έντασης με τη γείτονα, και στη δεύτερη μέσα αλλά και έξω από την Τουρκία.
Οι προθέσεις της Αθήνας για διατήρηση των «ήρεμων νερών» στο πεδίο δεν συνοδεύονται από ψευδαισθήσεις. Εχουν συμπληρωθεί λιγότερες από 10 ημέρες από τότε που η Αγκυρα σχεδίασε να στείλει για έρευνες στο κέντρο του Αιγαίου το «Πίρι Ρέις», συνοδεύοντάς τες από NAVTEX με τις οποίες υπενθυμιζόταν ότι για την τουρκική πλευρά τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου εξακολουθούν να θεωρούνται αποστρατιωτικοποιημένα.
Η ατζέντα Μητσοτάκη
Στη σημερινή συζήτηση, αν τελικά αυτή διαρκέσει για ικανό χρόνο, ο κ. Μητσοτάκης θα θέσει το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, το οποίο, βεβαίως, είναι ταλαιπωρημένο και από τη στρατηγική ασυνεννοησία Αθηνών – Λευκωσίας, αλλά έλαβε εσχάτως και νέα τροπή λόγω της ευρωπαϊκής εμπλοκής. Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης έχει δημοσίως τονίσει ότι προτίθεται να θέσει στον κ. Ερντογάν και το ζήτημα της συμμετοχής στην ευρωπαϊκή Αμυνα, συγκεκριμένα την πρόσβαση στα δάνεια του μηχανισμού SAFE, θέτοντας ως όρο την άρση του «casus belli». Πρόκειται για μια άσκηση ιδιαίτερα περίπλοκη, καθώς και δίχως τα δάνεια του SAFE η Τουρκία ήδη έχει αναπτύξει βαθιές σχέσεις με τις αμυντικές βιομηχανίες σημαντικών κρατών-μελών της Ε.Ε., που αναζητούν διακαώς εταίρους. Η έγκριση του SAFE, με τη διαδικασία της ειδικής πλειοψηφίας (qualified majority voting), αποτέλεσε μια ένδειξη για την ευρύτερη αλλαγή νοοτροπίας στις τάξεις των μεγάλων της Ε.Ε. και ευλόγως θορύβησε την Αθήνα.
Μεγαλύτερο πρόβλημα για την Αθήνα παραμένει η διαρκής, δίχως διακοπή, προσπάθεια της Αγκυρας να πραγματώσει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», αφήνοντας την Ελλάδα χωρίς ερείσματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Τους τελευταίους μήνες έχει φανεί ανάγλυφα αφενός η προσπάθεια της Αγκυρας να δελεάσει τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ισχυρό άνδρα της Βεγγάζης, να επηρεάσει την Εθνοσυνέλευση της Λιβύης, ώστε να κυρώσει και αυτή το τουρκολιβυκό μνημόνιο, μάλιστα έχοντας ήδη αποκτήσει αρκετά στενές σχέσεις με τους γιους του και, κυρίως, τον αναπληρωτή του στη διοίκηση του στρατού, τον Σαντάμ Χαφτάρ. Παράλληλα, όπως διεφάνη για ακόμα μια φορά τις τελευταίες εβδομάδες, ο κ. Ερντογάν έχει εντατικοποιήσει τις προσπάθειές του να προσελκύσει την Αίγυπτο. Η τουρκοαιγυπτιακή προσέγγιση υποβοηθείται σε σημαντικό βαθμό από την αντιισραηλινή προσέγγιση της Αγκυρας που, βεβαίως, εντός της Αιγύπτου είναι εξαιρετικά δημοφιλής. Δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι ο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι μπορεί να έχει τη στήριξη των ενόπλων δυνάμεων, αλλά κυβερνάει χώρα που βρίσκεται υπό πίεση από πολλές πλευρές.
Ραντεβού με Χριστοδουλίδη
Πριν από τη συνάντησή του με τον κ. Ερντογάν πάντως ο κ. Μητσοτάκης θα έχει μια ακόμη σημαντική συνάντηση με τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Χριστοδουλίδη, όπου θα τεθούν επί τάπητος όλα τα ζητήματα, με πρώτο και κυριότερο αυτό του έργου για το καλώδιο GSI, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ. Η ρητορική της Λευκωσίας ομολογουμένως μπερδεύει την Αθήνα και ο κ. Μητσοτάκης θέλει να ξεκαθαρίσει το θέμα με τον Κύπριο πρόεδρο, με τον οποίον και έχει στενή σχέση.
Κατά τα άλλα, το σημερινό πρόγραμμα επαφών του κ. Μητσοτάκη περιλαμβάνει τον Αζέρο πρόεδρο κ. Αλίγιεφ, τον πρόεδρο της Σιέρα Λεόνε Γιούλιος Μαάντα Μπίο, τον πρόεδρο της Υεμένης Ρασάντ Αλ-Αλίμι και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Αργά το βράδυ, ξημερώματα ώρα Ελλάδος, ο κ. Μητσοτάκης θα δώσει το παρών στη δεξίωση που παραθέτει ο πρόεδρος Τραμπ για τους ηγέτες που φτάνουν στη Νέα Υόρκη για τη Γ.Σ. του ΟΗΕ.