Ήταν ξημερώματα της Δευτέρας, 9 Ιουλίου 1956, όταν η Σαντορίνη ξύπνησε μέσα στον τρόμο. Στις 05:11 π.μ., ένας σεισμός μεγέθους 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο την υποθαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, ταρακούνησε βίαια τις Κυκλάδες, αφήνοντας πίσω του έναν τραγικό απολογισμό: 53 νεκροί, πάνω από 100 τραυματίες και σχεδόν 30.000 άνθρωποι χωρίς στέγη.
Ο σεισμός δεν ήρθε μόνος του. Μια υποθαλάσσια έκρηξη, πιθανότατα ηφαιστειακής προέλευσης, προκάλεσε παλιρροϊκό κύμα (tsunami) ύψους 20 μέτρων, που έπληξε τις ακτές της Σαντορίνης, επιτείνοντας την καταστροφή. Ήταν μια από τις σπάνιες περιπτώσεις όπου σεισμός, ηφαιστειακή δραστηριότητα και τσουνάμι χτύπησαν σχεδόν ταυτόχρονα.
![]()
Η Σαντορίνη σε συντρίμμια
Η Οία, τα Φηρά, το Ημεροβίγλι, το Ακρωτήρι και πολλά ακόμα χωριά χτυπήθηκαν ανελέητα. Σπίτια ισοπεδώθηκαν, εκκλησίες κατέρρευσαν, σοκάκια θάφτηκαν κάτω από μπάζα. Οι κάτοικοι έτρεχαν πανικόβλητοι μέσα στο σκοτάδι, προσπαθώντας να σώσουν ό,τι μπορούσαν. Ορισμένοι πέθαναν στα κρεβάτια τους, άλλοι καταπλακώθηκαν προσπαθώντας να ξεφύγουν.
«Άνοιξε η γη κάτω από τα πόδια μας. Ακούγαμε μόνο βοή και ουρλιαχτά. Όταν βγήκα έξω, το χωριό είχε χαθεί», θα θυμηθεί χρόνια αργότερα κάτοικος της Οίας.
Το σοκ στο πανελλήνιο – η αντίδραση της Πολιτείας
Ο σεισμός προκάλεσε ισχυρές δονήσεις μέχρι την Κρήτη, την Αττική και τη Μικρά Ασία. Από την πρώτη στιγμή, ο κρατικός μηχανισμός κινητοποιήθηκε. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής διέταξε την άμεση αποστολή στρατού, ιατρών και σωστικών συνεργείων στη Σαντορίνη και τα άλλα πληγέντα νησιά. Πλοία του Πολεμικού Ναυτικού μετέφεραν τρόφιμα, φάρμακα και σκηνές. Στήθηκαν πρόχειρα νοσοκομεία, καταυλισμοί και συσσίτια.
Όμως η πραγματικότητα ήταν σκληρή: ολόκληρες κοινότητες είχαν σβηστεί από τον χάρτη και οι ανάγκες ξεπερνούσαν τις δυνατότητες της εποχής.
Ο απόηχος της τραγωδίας
Ο σεισμός του 1956 θεωρείται μέχρι σήμερα ο ισχυρότερος και φονικότερος που έχει σημειωθεί στο Αιγαίο κατά τον 20ό αιώνα. Η καταστροφή ήταν τέτοια, που επιτάχυνε τη μετανάστευση πολλών κατοίκων από τη Σαντορίνη προς την Αθήνα, τον Πειραιά και το εξωτερικό. Αρκετά χωριά δεν ξαναχτίστηκαν ποτέ.
Παράλληλα, το γεγονός προκάλεσε το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, καθώς για πρώτη φορά έγινε τόσο ξεκάθαρη η σχέση μεταξύ σεισμικής και ηφαιστειακής δραστηριότητας στον ελληνικό χώρο.
![]()
Από τα ερείπια στην αναγέννηση
Η Σαντορίνη, παρά τις πληγές, κατάφερε να σταθεί ξανά στα πόδια της. Οι κάτοικοί της ανασυγκρότησαν τα σπίτια, τα χωριά, τις ζωές τους. Και μέσα στις επόμενες δεκαετίες, το νησί δεν έγινε απλώς σύμβολο ομορφιάς, αλλά και παράδειγμα ανθεκτικότητας.
Σήμερα, σχεδόν 70 χρόνια μετά, η μνήμη του σεισμού του 1956 δεν έχει σβήσει. Ζει μέσα στις αφηγήσεις των παλιών, στα φωτογραφικά αρχεία, στους τοίχους που ξαναχτίστηκαν. Είναι ένα κομμάτι της ιστορίας της Σαντορίνης που δεν ξεχνιέται – και που μας θυμίζει πόσο εύθραυστη μπορεί να είναι η ισορροπία ανάμεσα στην ομορφιά και την καταστροφή.