Η υπόθεση του καθεστώτος της Ιεράς Αυτονόμου Βασιλικής Μονής Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά σχετίζεται εγγενώς με τα γεωπολιτικά συμφέροντατου Ελληνισμού στον ευρύτερο ιστορικό χώρο παρουσίας του. Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης ιδρύθηκε στα μέσα του 6ου αιώνα από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό στην εμβληματική για την ιστορία του Χριστιανισμού Χερσόνησο του Σινά. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός είχε εγκαινιάσει ένα μεγαλόπνοο πρόγραμμα ενίσχυσης του πολιτισμού, ανέγερσης κτισμάτων και εκχριστιανισμού της περιφέρειας της Αυτοκρατορίας.
Ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως το καθεστώς της Μονής σε μία περίοδο γεωπολιτικής αναταραχής και επιτεινόμενων ανταγωνισμών, αντιμετωπίσθηκε με προβληματικό τρόπο από την ελληνική δημοσιογραφία και τον χώρο των αναλυτών. Η ίδια η αρχική αναφορά της είδησης για τις εξελίξεις με την Μονή ήταν προβληματική, καθώς πέραν της αναφοράς στην δικαστική υπόθεση περιελάμβανε μη τεκμηριωμένα συμπεράσματα: ότι επίκειται παύση της λειτουργίας της Μονής, μετατροπή αυτής σε μουσείο και ως εκ τούτου ότι θα γίνει έξωση των μοναχών. Τα αυθαίρετα αυτά συμπεράσματα αποτέλεσαν την βάση όλων σχεδόν των ερμηνευτικών προσεγγίσεων από αναλυτές και επηρέασαν και την στάση θεσμικών παραγόντων, οι οποίοι, φυσικά, δικαιολογημένα ανησυχούν για το μείζον αυτό ζήτημα.
Στην πραγματικότητα, όπως καταδεικνύουν νεώτερες πληροφορίες και μία σαφέστερη εικόνα επί του ζητήματος -αν και εκκρεμεί ακόμη η πρόσβαση στο πλήρες κείμενο- η δικαστική απόφαση δεν συνεπάγεται ότι απομακρύνονται οι μοναχοί ή ότι δημεύεται η περιουσία της Μονής. Το δικαστήριο απέρριψε τις αιτήσεις των εναγόντων που είχαν προσφύγει κατά της Μονής αιτούμενοι την ακύρωση κάθε μορφής νομικής κατοχής και τη δήλωση ότι η Μονή δεν έχει δικαιώματα στις εκτάσεις που διαχειρίζεται. Με την απόφαση απορρίφθηκαν οι απόπειρες έξωσης ή αμφισβήτησης της παρουσίας της Μονής Αγίας Αικατερίνης στον χώρο που ιστορικά καταλαμβάνει. Το καθεστώς της Μονής, ωστόσο, παραμένει ασαφές, απαιτεί κατ’ ουσίαν πολιτική και διπλωματική λύση και θα αποτελέσει αντικείμενο νέων διμερών διαπραγματεύσεων μεταξύ επιτροπών Ελλάδος και Αιγύπτου. Το δικαστήριο δεν επικύρωσε την κυριότητα της Μονής, παράμετρος, η οποία θα αποτελέσει ένα από τα αντικείμενα των διαπραγματεύσεων Ελλάδος-Αιγύπτου.
Η αιγυπτιακή πλευρά συνειδητοποίησε την υψηλή σημασία της Μονής για την Ελλάδα και έσπευσε να παράσχει διαβεβαιώσεις στο ανώτατο επίπεδο για την διατήρηση του καθεστώτος της Μονής. Η ενέργεια αυτή καθ’ εαυτήν είναι σημαντική, καθώς καταδεικνύει την πρόθεση της Αιγύπτου να διαφυλάξει το καθεστώς και να μη διαταράξει τις άριστες διμερείς σχέσεις Ελλάδος-Αιγύπτου. Σημειωτέον ότι η Ελλάδα αποτελεί την μόνη διέξοδο σταθερότητας της Αιγύπτου, η οποία περιβάλλεται από εστίες αστάθειας σε όλες τις κατευθύνσεις: δυτικώς στην Λιβύη, νοτίως στο Σουδάν και την Αιθιοπία, ανατολικώς στην Γάζα και την Ερυθρά Θάλασσα. Η Ελλάδα είναι η πύλη εισόδου της Αιγύπτου στην ΕΕ και το στρατηγικό βάθος της.
Η διακρίβωση των πραγματικών διαστάσεων τόσο σημαντικών ζητημάτων αποτελεί επιτακτικό καθήκον της ελληνικής δημοσιογραφίας, καθώς άπτονται των γεωπολιτικών συμφερόντων του Ελληνισμού σε περιοχές, μάλιστα, όπου ο ελληνικός παράγοντας αντιμετωπίζει όχι μόνον μία δυσμενή ιστορική και δημογραφική συνθήκη, αλλά και τον ανταγωνισμό από τις επιδιώξεις και μεθοδεύσεις της ρωσικής εκκλησιαστικής πολιτικής.
Η διατήρηση της ιστορικής παρουσίας, του προσκυνηματικού και ελληνορθόδοξου χαρακτήρα της Μονής, όπως αυτή ισχύει εδώ και σχεδόν 1500 έτη, αποτελεί θεμελιώδη προτεραιότητα της ελληνικής διπλωματίας. Η Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσει ένα Δόγμα Πολιτιστικής Διπλωματίας με διακηρυγμένο ενδιαφέρον για θεμελιώδη ζητήματα, όπως η Ορθόδοξη παρουσία που άπτεται της ιστορικής ταυτότητας του ελληνικού έθνους. Το ελληνικό κράτος θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι ιστορική αποστολή του δεν είναι μία απλή συνταγματική τάξη ενός σώματος πολιτών, αλλά η προάσπιση της ιστορικής ταυτότητας και του έθνους ως διαχρονικής ιστορικής κοινότητας προγενέστερης και αυτού του κράτους.
Ο Ιωάννης Ε. Κωτούλας είναι Δρ Ιστορίας και Γεωπολιτικής ΕΚΠΑ, διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνεργάτης-αρθρογράφος της εφημερίδας Al Ahram.