Ένα θερινό σχολείο μόνο για κορίτσια; Αν σκεφτεί κανείς ότι η παρουσία των γυναικών στις θετικές και τεχνολογικές επιστήμες είναι ισχνή, παρά τις σημαντικές ευκαιρίες δημιουργικής καριέρας που προσφέρουν αυτές οι περιοχές, συνειδητοποιεί το λόγο που το 1ο Θερινό Σχολείο στην Επιστήμη των Η/Υ, στην Τεχνολογία, στη Μηχανική και στα Μαθηματικά απευθύνεται σε μαθήτριες της Α’ και της Β’ τάξης όλων των Λυκείων της Κρήτης.
Το σχολείο πραγματοποιείται από 1 ως 3 Ιουλίου στην Πανεπιστημιούπολη Βουτών από το Tμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Κρήτης, του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου για την υλοποίηση του έργου «Δράσεις Προώθησης της Ισότητας των Φύλων στην Περιφέρεια Κρήτης 2018-2020».
Ο πρόεδρος του Τμήματος, καθηγητής, κ. Άγγελος Μπίλας, αναφέρει στην «Π» πως είναι παγκόσμιο φαινόμενο, οι γυναίκες να είναι λιγότερες από τους άντρες επιστήμονες στις θετικές και τεχνολογικές επιστήμες.
Το Τμήμα μέσα από σειρά δράσεων προσπαθεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών (ανδρών και γυναικών) που αύριο θα μπορούσαν να βρίσκονται στα αμφιθέατρα και εργαστήριά του και αργότερα να έχουν μια δημιουργική καριέρα ως επιστήμονες και μηχανικοί υπολογιστών. Οργανώνει επισκέψεις σχολείων, όπου οι έφηβοι έχουν την ευκαιρία να ξεναγηθούν στο μαγικό κόσμο της Επιστήμης και Μηχανικής των Υπολογιστών.
Ο κ. Μπίλας θεωρεί πως είναι εξαιρετικά σημαντικό ένας υποψήφιος φοιτητής να έχει εικόνα για το τι έχει να προσφέρει το εκάστοτε τμήμα, το οποίο καλείται να περιλάβει στο μηχανογραφικό του.
Η εικόνα αυτή, βασισμένη σε επιτεύγματα, είναι το καλύτερο εργαλείο για τη σωστή επιλογή, ώστε να μην στηρίζεται σε γενικές εντυπώσεις για την ποιότητα των σπουδών, που πολλές φορές αποδεικνύονται λανθασμένες.
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος, κ. Παναγιώτα Φατούρου, εξηγεί στην «Π» ότι η ισότητα των φύλων στην επιστήμη προάγει την ποικιλομορφία στην επιστημονική γνώση και την άρτια εκπαίδευση περισσότερων πολιτών σε επιστημονικά πεδία που έχουν σημαντική επιρροή στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Παρόλα αυτά, είναι ευρέως γνωστό ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται ισχυρά σε προγράμματα σπουδών των θετικών επιστημών, στην Τεχνολογία, στη Μηχανική και στα Μαθηματικά (STEM), τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Επιπρόσθετα, η τάση όσον αφορά στη συμμετοχή των γυναικών σε τέτοια προγράμματα δεν είναι ανοδική εδώ και αρκετά χρόνια. Κι αυτό δεδομένου ότι περισσότερες γυναίκες (42.3 %) από ότι άνδρες (33.6 %) γίνονται δεκτές για σπουδές στα ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια.
Αν δει κανείς το ποσοστό των γυναικών που εγγράφονται στο πρώτο έτος σπουδών προγραμμάτων της Επιστήμης Υπολογιστών/Πληροφορικής σε διάφορες χώρες της Ευρώπης συνειδητοποιεί πως υπάρχουν σοβαρές δυσαναλογίες σε όλες αυτές τις χώρες όσον αφορά το ποσοστό γυναικών και ανδρών σε τέτοια προγράμματα.
Σημειώνεται ότι στα ελληνικά Πανεπιστήμια, η αναλογία αυτή είναι κοντά στο 20%. Η αναλογία στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστήμιου Κρήτης είναι αντίστοιχη.
«Μέσω των θερινών σχολείων, το Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών πρωτοστατεί στη χώρα μας στο να διερευνήσει τα αίτια για αυτήν την κατάσταση και να προσπαθήσει να μειώσει τις δυσαναλογίες που προαναφέρθηκαν», τονίζει η κ. Φατούρου.
Τι φταίει;
Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, οι κυριότεροι λόγοι που οδηγούν στις δυσαναλογίες που προαναφέρθηκαν είναι οι εξής:
Στερεότυπα σύμφωνα με τα οποία οι γυναίκες δεν έχουν τα προσόντα που απαιτούνται για να σπουδάσουν ή να εργαστούν σε κάποιους τομείς, καθώς και αναφορικά με το ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος της γυναίκας στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας.
Η έλλειψη επαρκούς αριθμού γυναικών στο χώρο που θα λειτουργούσαν ως πρότυπα για άλλες νεότερες γυναίκες που έχουν επιλέξει να εργαστούν στον ίδιο τομέα.
Το περιβάλλον σε τέτοιους τομείς κυριαρχείται από άνδρες, κι έτσι συχνά έμμεσα και αόρατα έχει επιβληθεί μια «ανδρική» εργασιακή νοοτροπία.
Η έλλειψη επιθυμίας από την πλευρά των γυναικών για να συναγωνιστούν συναδέλφους τους σε τέτοια περιβάλλοντα.
Η δυσκολία εύρεσης ισορροπίας μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής (κύρια λόγω της έλλειψης επίτευξης ισότητας των φύλων στην οικογένεια και την προσωπική ζωή).
Περιορισμοί στην οργάνωση, στην ενημέρωση, στην υποστήριξη πολλαπλών ρόλων.
Τι μπορεί να γίνει;
Η κ. Φατούρου αναφέρει: «Στο επιστημονικό μου πεδίο, οι γυναίκες επιστήμονες είναι πράγματι λιγότερες από τους άντρες. Το ίδιο ισχύει και για τους χώρους που εργάζομαι, φαινόμενο που ωστόσο παρατηρείται στα περισσότερα Τμήματα Πληροφορικής της Ελλάδας και της Ευρώπης».
Σημειώνεται ότι στην Ευρώπη έχουν γίνει πολλαπλές προσπάθειες και έχει οργανωθεί πληθώρα δράσεων και ενεργειών για να υποστηριχθεί και επαυξηθεί η συμμετοχή περισσότερων γυναικών στα πεδία όπου παρουσιάζονται τέτοιου είδους δυσαναλογίες.
Πολλά Πανεπιστήμια στην Ευρώπη έχουν ήδη προβεί σε παρόμοιες ενέργειες. «Το Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών είναι από τα πρώτα Τμήματα Πληροφορικής στην Ελλάδα που, μέσω των θερινών σχολείων, αποσκοπεί στη βαθύτερη κατανόηση των παραγόντων που οδηγούν σε τέτοιου είδους δυσαναλογίες και επιχειρεί να ανατρέψει κάποιους από τους παράγοντες αυτούς», σημειώνει.
Όσο αφορά στο πώς μπορεί να αλλάξει το τοπίο, η κ. Φατούρου σημειώνει ότι «απαιτούνται δράσεις σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, από το νηπιαγωγείο και το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο, αλλά και στο Πανεπιστήμιο. Είναι επίσης απαραίτητο να γίνουν δράσεις ορθής ενημέρωσης των γονέων, των δασκάλων και των καθηγητών.
Είναι σημαντικό να ενημερωθεί ολόκληρη η κοινωνία για το ότι η απήχηση από την προαγωγή της ισότητας των φύλων στην επιστήμη θα είναι τεράστια».
Θα υπάρχει θετικός αντίκτυπος στην οικονομία, η γυναικεία απασχόληση και παραγωγικότητα θα προαχθεί, οι γυναίκες θα καταλάβουν καλύτερες θέσεις εργασίας, ενώ η πιθανότητα αποκλεισμού μεγάλου μέρους της κοινωνίας (και ειδικότερα των γυναικών) από γοργά εξελισσόμενους και πολλά υποσχόμενους τομείς της επιστήμης και της αγοράς εργασίας θα μειωθεί σημαντικά.