Το «τέλος της γραφής με το χέρι» βιάζεται να κηρύξει το τεχνολογικό περιοδικό Wired σε εκτενές αφιέρωμα στην εκπαίδευση.
Ο τίτλος όμως είναι παραπλανητικός. Η συγγραφέας παραδέχεται ότι «εδώ και χρόνια τα smartphones και οι υπολογιστές απειλούν να εξαφανίσουν το γράψιμο με το χέρι» και διερωτάται: Θα ήταν όντως τόσο κακό αν συνέβαινε κάτι τέτοιο;
Οι απαντήσεις που δίνουν ειδικοί είναι ότι πράγματι, από επαγγελματική άποψη, η γραφή με το χέρι μπορεί να μην είναι πλέον τόσο απαραίτητη, σε πολλούς τομείς. Όμως, επιμένουν ότι η ίδια η διαδικασία της μάθησης πώς να γράφουμε, με χαρτί και μολύβι, είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε να μάθουμε και όλα τα υπόλοιπα.
Επιστροφή στο χειρόγραφο
Αν υπάρχει μια ελπίδα για να επιβιώσει, και μάλιστα να αναγεννηθεί εκ νέου, το χειρόγραφο, αυτή είναι η τεχνητή νοημοσύνη, επιμένει το άρθρο του Wired.
Όταν οι βαθμολογητές γραπτών εργασιών, αναρωτιούνται αν το κείμενο που έχουν στα χέρια τους το έγραψε άνθρωπος ή το ChatGPT, η επιστροφή στα χειρόγραφα τεστ σε πραγματικό χρόνο, εντός της σχολικής ή πανεπιστημιακής αίθουσας, είναι ο μόνος τρόπος να το διαπιστώσουν.
Αντίστοιχα, το έγκριτο περιοδικό για την ανώτατη εκπαίδευση Times Higher Education, καλωσορίζει την «επανάσταση του χειρόγραφου». Πέντε ακαδημαϊκά εξάμηνα από τότε που το ChatGPT άλλαξε την εκπαίδευση για πάντα, πολλοί καθηγητές πανεπιστημίου, επιστρέφουν στην προ του ίντερνετ εποχή.
Στο ίδιο πνεύμα, ρεπορτάζ της Wall Street Journal, παρατηρεί ότι οι πωλήσεις των μεγάλων μπλε τετραδίων για γραπτές εξετάσεις έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, ιδίως στα καταστήματα εντός των πανεπιστημιακών campus. Όλο και περισσότερα κολλέγια στις ΗΠΑ απαιτούν από τους σπουδαστές να παρέχουν «χειρόγραφες αποδείξεις», επί τόπου, ότι έχουν κατανοήσει τη διδαχθείσα ύλη, και ότι δεν «κλέβουν» με Chat-GPT. «Η γραφή με το χέρι, από κοντά, μπορεί σύντομα να γίνει ένα από τα λίγα πράγματα που μπορεί να κάνει ένας φοιτητής για να αποδείξει ότι δεν είναι ρομπότ», επιβεβαιώνει το Wired.
Πρώτα σκρολάρουμε και μετά γράφουμε
Κάθε φράση που ξεκινά με τις λέξεις «τα σημερινά παιδιά δεν…» είναι καταδικασμένη να μυρίζει αφόρητα «μπουμπεριά» – από τους boomers, που σήμερα διανύουν ή πλησιάζουν τα τρίτα –ήντα.
Μια από αυτές τις γεροντίστικες φράσεις είναι «τα σημερινά παιδιά δεν ξέρουν να γράφουν (σωστά) με χαρτί και μελάνι ή μολύβι». Πρόκειται για επικίνδυνη και υπερβολική διαπίστωση, που όπως όλες οι γενικεύσεις παίρνει έναν κόκκο αλήθειας και φτιάχνει ένα λόφο ηθικού πανικού.
Η εκπαίδευση, ιδίως στην προσχολική και πρώιμη σχολική αγωγή, δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τη γραφή με το χέρι. Σίγουρα όχι στο άμεσο μέλλον. Όμως η αναλογία της χρήσης ψηφιακών και αναλογικών μέσων, μετατοπίζεται σταδιακά υπέρ των πρώτων, και εντείνεται όσο προχωράμε σε ανώτερες και ανώτατες εκπαιδευτικές βαθμίδες.
Τα τελευταία όμως χρόνια, χώρες που πρωτοπορούσαν στην ψηφιακή εκπαίδευση, όπως η Σουηδία, κηρύσσουν την επιστροφή στο χαρτί, το μολύβι και το βιβλίο και περιορίζουν τη χρήση υπολογιστών.
Η γραφή με το χέρι, είναι πολύ σκληρή για να πεθάνει
Γονείς, εκπαιδευτικοί και φαν της καλλιγραφίας, θρηνούν το τέλος της γραφής εδώ και χρόνια. Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο άρχισε να αντικαθιστά τις κάρτες και τις επιστολές πριν από δεκαετίες. Στη συνέχεια, τα smartphone έκαναν την εμφάνισή τους στην αγορά και η εξάρτησή μας από τις σημειώσεις σε χαρτί μειώθηκε.
Τα τελευταία χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που οι άνθρωποι σχεδόν δεν χρειάζεται να σκέφτονται, πόσο μάλλον να σημειώνουν κάτι. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, φαίνεται ότι το γράψιμο με το χέρι είναι καταδικασμένο. Κι όμως δεν είναι.
Επιχειρήματα υπέρ της γραφής με το χέρι
Ενώ οι ανησυχίες εντείνονται, τα επιχειρήματα υπέρ της γραφής με το χέρι είναι ισχυρότερα από ποτέ. Μελέτη του ΟΟΣΑ αναφέρει ότι με βάση έρευνες, οι φοιτητές που κρατάνε σημειώσεις με το χέρι, και όχι σε υπολογιστή, απαντάνε καλύτερα σε ερωτήσεις κατανόησης περιεχομένου. Το να γράφεις με το χέρι σε χαρτί, ενεργοποιεί κέντρα του εγκεφάλου που δεν ενεργοποιούνται με την πληκτρολόγηση ή την αφή, επισημαίνει η ίδια μελέτη.
Αμνησία γραπτών χαρακτήρων
Οι Κινέζοι που γράφουν με ιδεογράμματα, είναι οι πρώτοι που διαπίστωσαν τις αρνητικες συνέπειες της υπερβολικής εξάρτησης από τα πληκτρολόγια. Το φαινόμενο είναι γνωστό ως «αμνησία χαρακτήρων» – όπου χαρακτήρες είναι τα κινέζικα ιδεογράμματα. Ειδικά οι νεότεροι ομιλητές, χρησιμοποιούν το λατινικό αλφάβητο στο πληκτρολόγιο, για να γράψουν τη φωνητική απόδοση μιας λέξης, και στη συνέχεια επιλέγουν τον σωστό χαρακτήρα όταν η συσκευή καταλάβει τι θέλουν να γράψουν. Όπως γίνεται και σε άλλες γλώσσες, με την αυτόματη συμπλήρωση.
Το 2021 ερευνητές διαπίστωσαν ότι η «αμνησία χαρακτήρων» αφορά το 42% των ιδεογραμμάτων της κινέζικης γλώσσας, ενώ στους φοιτητές πανεπιστημίου η «αμνησία» πέφτει στο 6%.
Για να καταπολεμήσει την «αμνησία χαρακτήρων», το Κινέζικο υπουργείο Παιδείας αύξησε τα υποχρεωτικά μαθήματα παραδοσιακής καλλιγραφίας για τους μικρότερους μαθητές, και εισήγαγε προαιρετικά μαθήματα για τους μεγαλύτερους.
Greeklish
Ας μην πάμε όμως τόσο μακριά. Στην Ελλάδα η γραφή με greeklish, μπορεί να μην είναι τόσο διαδεδομένη στις μεγαλύτερες ηλικίες. Αλλά για τη γενιά που έχασε σχεδόν δύο σχολικά έτη στην πανδημία, με το υποκατάστατο της «τηλεμάθησης», τα greeklish είναι ένας καθιερωμένος τρόπος ανταλλαγής γραπτών μηνυμάτων, όταν δεν αρκούν τα emoji.
Πριν αρχίσουμε να γκρινιάζουμε ότι «τα παιδιά μας ξεχάσανε να γράφουνε», ας αναρωτηθούμε τι κάνουμε εμείς οι μεγάλοι. Ποια ήταν η τελευταία φορά που πιάσαμε στυλό ή μολύβι, για να γράψουμε κάτι παραπάνω από μια αράδα, σε ένα post-it ή στο χαρτάκι για τα ψώνια του σούπερ μάρκετ; Σημαίνει αυτό ότι ξεχνάμε να γράφουμε με το χέρι; Θα φανεί, όταν και αν γίνει το επόμενο μεγάλο τεχνολογικό μπλακ-άουτ, που θα μας αναγκάσει να επιστρέψουμε, έστω προσωρινά, στην αναλογική εποχή.
Πηγή: in.gr / Αφροδίτη Τζιαντζή