Καλοσυνάτες λευκές μαργαρίτες, ευωδιαστά ρόδα και περήφανα κυπαρίσσια στολίζουν τον αύλειο χώρο του σχολείου της Ψερίμου.
Φωνές παιδικές γεμίζουν τις αίθουσες. Φωνές πολλές. Μέχρι που ο χρόνος παγώνει. Η δασκάλα έχει από καιρό σκεφτεί τι θέλει να γράψει στον μαυροπίνακα. Τέλος μοιραίο και αναπόδραστο. Πιάνει την κιμωλία.
«Ψέριμος, Τρίτη 16 Ιουνίου 2009. Κάθε μαθητής και κάθε δάσκαλος έχει αφήσει μέσα σε αυτή την αίθουσα ένα κομμάτι από την ψυχή του. Τα κομμάτια αυτά φτιάχνουν μια γλυκιά ιστορία, που ελπίζω να μην ξεχαστεί».
Η Χαρά Αγγελάτου ήταν η τελευταία δασκάλα του Δημοτικού σχολείου της Ψερίμου. Η Άννα Μαύρου ήταν η τελευταία μαθήτρια.
Οι φωνές σιώπησαν και το σχολείο έκλεισε μιας και δεν υπήρχαν πια παιδιά στο νησί. Οι λιγοστοί κάτοικοι της Ψερίμου δεν άκουσαν ξανά το κουδούνι να χτυπάει και το γαλανό χρώμα στα παράθυρα και στην πόρτα του ξεθώριασε.
Το Σχολείο της Ψερίμου κτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Στις 16 Ιουνίου του 2009 η τελευταία μαθήτρια έκλεισε την πόρτα και «σίγησε» για 16 χρόνια.
Ψέριμος: Το σχολείο επαναλειτουργεί μετά από 16 χρόνια
Η ελπίδα όμως παρέμεινε ζωντανή. 16 χρόνια μετά, το Δημοτικό σχολείο της Ψερίμου, του νησιού των 30 κατοίκων σε μια συνολική επιφάνεια 14,6 τετ. χλμ., νοτιοανατολικά της Καλύμνου και βόρεια της Κω, θα επαναλειτουργήσει και θα υποδεχθεί αυτή τη σχολική χρονιά τον Ταξιάρχη και την Ελευθερία στις αίθουσές του.
«Πήγα σε αυτό το σχολείο και τώρα έφτασε η ώρα που ο γιος μου ο Γιώργος-Ταξιάρχης θα φοιτήσει στο ίδιο σχολείο. Όταν έκλεισε νιώσαμε όλοι άσχημα. Δεν μας έδιναν ελπίδες ότι θα ξανανοίξει κι όμως έγινε», αναφέρει στο ΒΗΜΑ η Νομική Ξυλουρά, μητέρα του μικρού Ταξιάρχη.
Παρά τις πολλές δυσκολίες, η Ψεριμιώτισσα Νομική δεν σκέφτηκε ποτέ να εγκαταλείψει τον τόπο της. Μάλιστα, λίγες ημέρες νωρίτερα έφερε στον κόσμο την κόρη της, την Καλλιόπη.
Με τον ερχομό αυτής της νέας ζωής, η ακριτική Ψέριμος έχει πλέον έξι παιδιά. Η Γαλατιανή, ο Πανορμίτης και η Ελενίτσα θα πάνε στο νηπιαγωγείο, το οποίο λειτούργησε το 2023 – έπειτα από 14 χρόνια που ήταν κλειστό. Πολύτιμη αρωγός η νηπιαγωγός Μαρία Τζαβιταρόγλου, η οποία παραμένει και φέτος στη θέση της.
«Ο Ταξιάρχης περίμενε με ανυπομονησία τη δασκάλα του για να ξεκινήσει στην Α’ Δημοτικού», σημειώνει η Νομική Ξυλουρά. Η Αθηνά Σχοινά είναι η δασκάλα που θα στελεχώσει το Μονοθέσιο Δημοτικό της Ψερίμου.
Τα δύο προηγούμενα χρόνια υπηρέτησε στην Κάλυμνο, στον Πάνορμο, ως αναπληρώτρια και φέτος διορίστηκε μόνιμη σε οργανική θέση στο νησί. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, έλκει όμως την καταγωγή της από τη Λέρο από την πλευρά της μητέρας της.
Αθηνά Σχοινά, δασκάλα της Ψερίμου: «Η μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής μου»
«Χαρά και δικαίωση των στόχων μου ο διορισμός μου στην Κάλυμνο. Έκπληξη και πρωτόγνωρα συναισθήματα η τοποθέτησή μου στην ακριτική Ψέριμο. Το μικρό το σχολείο με τα μπλε παράθυρα, φαντάζει μπροστά μου σαν η μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής μου. Θα τα καταφέρω; Αναρωτιέμαι.
Δυο ζευγάρια λαμπερά ματάκια, καλοσύνη, νοιάξιμο, προσφορά, σκιαγραφούν σιγά σιγά την απάντηση. Οι λιγοστοί κάτοικοι, οι γονείς των μικρών μαθητών, που έχουν αποφασίσει το αδιανόητο για τους πολλούς, να μεγαλώσουν τα παιδιά τους εκεί, ανοίγουν τις πόρτες τους και τις καρδιές τους», αναφέρει στο ΒΗΜΑ η νεοδιόριστη Αθηνά Σχοινά.
Η πρώτη αναγνωριστική επίσκεψη στο νησί τη γέμισε χαρά, αισιοδοξία κι ευθύνη. Πρόκληση για την ίδια, ευλογία για τους κατοίκους η παρουσία της.
«Η πρώτη μου μέρα στο νησί, ανάμεσα στο χάος της γραφειοκρατίας και του στησίματος του σχολείου, λίγο πριν τον Αγιασμό, ήταν μια μέρα χαρούμενη γιατί παιδιά και γονείς προσκλήθηκαν να μοιραστούν χαρά, ελπίδα και δώρα από ανθρώπους σημαντικούς που διαλέγουν να προσφέρουν με ανιδιοτέλεια.
Γέλια, αγκαλιές, οι πρώτες σχολικές τσάντες, τα πρώτα βιβλία, τα πρώτα μολύβια».
«Το σχολείο ήταν κλειστό εδώ και 16 χρόνια. Παρέμεινε για κάποιο χρονικό διάστημα ανενεργό γιατί δεν είχε μαθητές και μετά έκλεισε οριστικά ως σχολική μονάδα.
Η επαναλειτουργία του Δημοτικού της Ψερίμου είναι μια σημαντική στιγμή για το ακριτικό νησί που έρχεται να συμπληρώσει την επαναλειτουργία του Νηπιαγωγείου η οποία έγινε πραγματικότητα χάρη στην πρωτοβουλία του μη κερδοσκοπικού οργανισμού International Hellenic Association (ΙΗΑ) με τη συνεργασία του Συλλόγου Πολιτών Ψερίμου και του Βασίλη Ξυπολητά, Δημάρχου Κηφισιάς, που ανακαίνισαν και εξόπλισαν πλήρως το κτίριο. Πέρυσι με τη βοήθεια χορηγών καταφέραμε και τοποθετήσαμε μία ολοκαίνουργια παιδική χαρά στο σχολείο.
Ως Δήμαρχος προσφεύγω σε χορηγίες γιατί είναι οι μόνες άμεσες», αναφέρει στο ΒΗΜΑ ο Γιάννης Μαστροκούκος, Δήμαρχος Καλυμνίων.
Εθνικής σημασίας η επαναλειτουργία του σχολείου
Ο Δήμος Καλυμνίων, στον οποίο ανήκει διοικητικά η Ψέριμος, καθώς και η Σχολική Επιτροπή έχουν δεσμευτεί ότι θα παρέχουν στο νέο σχολείο την υλικοτεχνική υποδομή που θα απαιτηθεί για την απρόσκοπτη λειτουργία και πλήρη κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των δυο μικρών μαθητών της Α’ τάξης.
«Το σχολείο είχε κάποτε σχεδόν εκατό μαθητές και λειτουργούσε σαν ένα 5θέσιο ή 4θέσιο με πολυπληθή τμήματα. Στην πορεία η Ψέριμος άδειασε. Η ελληνική πολιτεία πρέπει να μεριμνήσει ώστε τα νησιά που βρίσκονται στα όρια της πατρίδας μας να έχουν οικονομική ζωή, να είναι κατοικημένα.
Να είναι κατοικημένα για ένα εκατομμύριο λόγους. Υπάρχουν οικογένειες Ψεριμιωτών αυτή τη στιγμή στην Κάλυμνο, που αν εξασφαλίσουν τον βιοπορισμό τους, θα ήθελαν να ζήσουν στην Ψέριμο τουλάχιστον όσο τα παιδιά τους πηγαίνουν στο δημοτικό», προσθέτει ο Γιάννης Μαστροκούκος.
«Πρέπει να έχεις δουλειά για να μείνεις στο νησί. Γιατί όλες οι οικογένειες που ζούμε, οι τρεις οικογένειες που έχουμε τα παιδάκια μας στο σχολείο, πρέπει να έχουμε δουλειές για να μείνουμε και επιβιώσουμε», επισημαίνει η Νομική Ξυλουρά.
Όταν η τουριστική περίοδος λήγει, η Ψέριμος «φορά» τα χειμερινά της απομόνωσης. Και τότε ξεκινούν οι μεγάλες προκλήσεις για τους ντόπιους. «Ο χειμώνας είναι αλήθεια πολύ δύσκολος. Φέτος, προβλέπεται ακόμα δυσκολότερος γιατί παρά τον τουρισμό τα μαγαζιά δεν είχαν ιδιαίτερη δουλειά», τονίζει η Νομική Ξυλουρά.
Ψέριμος: Το κρίσιμο ζήτημα της τοποθέτησης γιατρού
«Μακάρι, να έρχονταν κι άλλες οικογένειες στο νησί μας, αλλά το κράτος πρέπει να μας βοηθήσει. Ο γιατρός ήταν ένα πολύ βασικό ζήτημα. Είπαμε ότι χωρίς γιατρό δεν θα παραμείνουνε στο νησί, δεν θα πάμε τα παιδιά μας στο σχολείο. Σκεφτείτε ότι ούτε παπά έχουμε».
Δεν γίνεται να μεγαλώνουν τέσσερα παιδιά και δύο βρέφη σε ένα νησί χωρίς γιατρό. Οι φωνές αγωνίας των κατοίκων ενώθηκαν με αυτές της τοπικής αυτοδιοίκησης και τελικά η λύση δόθηκε. Για πόσο όμως; Στην άγονη γραμμή των Δωδεκανήσων, στην Ψέριμο που απέχει περίπου δύο ναυτικά μίλια από την Τουρκία, τοποθετήθηκε γιατρός οπλίτης θητείας με απόφαση του υφυπουργού Εθνικής Άμυνας, Θανάση Δαβάκη.
«Έχουμε κάνει ήδη τις απαραίτητες επικοινωνίες και με τον Υφυπουργό Εθνικής Άμυνας ώστε όταν η θητεία του γιατρού τελειώσει -στα τέλη Δεκεμβρίου- να υπάρξει άμεση αντικατάσταση», επισημαίνει ο Γιάννης Μαστροκούκος και με εμφανή συγκίνηση προσθέτει: «θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί. Αυτός ο τόπος είναι δικός μας. Τον αγαπάμε και συνειδητά θέλουμε να μείνουμε εδώ.
Είναι πραγματικά έντονο το συναίσθημα, γιατί κατανοώ πλήρως τι σημαίνει να επαναλειτουργεί το σχολείο για την Ψέριμο και για τις οικογένειες του νησιού.
Είναι κάτι που έχει αλλά και δημιουργεί προοπτική. Με δουλειές, εκπαίδευση και γιατρό, το νησί μπορεί να κρατήσει τον πληθυσμό του και να μην γίνει ακατοίκητη βραχονησίδα, για τους κρίσιμους λόγους που όλοι καταλαβαίνουμε».
Οι ντόπιοι που επιμένουν
Οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού έρχονται διαρκώς αντιμέτωποι με ελλείψεις που δυσχεραίνουν τη ζωή τους και θέτουν ξανά και ξανά το δίλημμα «αξίζει;»
Αντέχουν και παλεύουν, ακόμα κι όταν ο αγώνας χρειάζεται να δίνεται για τα αυτονόητα. Αν αξίζει; Χωρίς δεύτερη σκέψη η καταφατική απάντηση έρχεται να καλύψει τυχόν αμφιβολίες.
Αξίζει γιατί υπάρχει ο Ταξιάρχης, η Καλλιόπη, η Ελευθερία, η Γαλατιανή, ο Πανορμίτης και η Ελενίτσα.
H Αθηνά Σχοινά με τους μικρούς μαθητές της Ψερίμου κάθονται στα σκαλοπάτια της εισόδου του σχολείου.
«Δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει. Βλέπουμε το σήμερα και προχωράμε. Η Παναγιά ξέρει» θα μου πει η Νομική Ξυλουρά λίγο πριν την αποχαιρετήσω.
Οι Ψεριμιώτες έχουν μάθει να βλέπουν την κάθε μέρα ξεχωριστά και να προχωρούν με πείσμα και αποφασιστικότητα. Το ίδιο θα κάνει και η Αθηνά Σχοινά, έχοντας όλο το νησί στο πλευρό της.
«Δύο μαθητές της Α΄ Δημοτικού ατενίζουν, με την καλύτερη αρχή, το σχολικό τους μέλλον. Κι εγώ δίπλα τους, να προσπερνώ για λίγο τις δυσκολίες και να ατενίζω -με θάρρος νομίζω- τη δική μου αποστολή εκεί, στο μικρό Δημοτικό Σχολείο της Ψερίμου».
Πηγή: tovima.gr / Δέσποινα Δημά