Η επιστροφή στο σχολείο μετά τις διακοπές είναι σαν μια συναισθηματική βόλτα σε rollercoaster!
Από τη μια, έχουμε τον ενθουσιασμό για τις πρώτες συναντήσεις με τους φίλους και την επιστροφή στην τάξη, αλλά από την άλλη, έρχεται η άρνηση γιατί… τέλος το καλοκαίρι! Κι εκείνες οι νέες υποχρεώσεις που συνοδεύουν τη νέα σχολική χρονιά, τις οποίες είτε περιμένεις με ανυπομονησία, είτε σε τρομάζουν λίγο. Δεν είναι όλοι ίδιοι! Υπάρχουν και αυτοί που ανυπομονούν να ξαναβρεθούν στα θρανία και να ζήσουν τη νέα χρονιά με νέα σχέδια και στόχους.
Η μετάβαση από τις χαλαρές διακοπές στην οργανωμένη σχολική ρουτίνα μπορεί να είναι δύσκολη για όλους: γονείς, μαθητές και δασκάλους. Ο καθένας έχει το δικό του τρόπο να το βιώσει, αλλά όλοι έχουμε τον ίδιο στόχο: να κάνουμε αυτή τη μετάβαση όσο πιο εύκολη και ευχάριστη γίνεται.
Σε αυτό το κείμενο, θα δούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να προσαρμοστούν χωρίς δράματα, να μειώσουμε το άγχος και να προσφέρουμε λίγη έμπνευση για μια χρονιά γεμάτη χαρά, δημιουργία και νέες εμπειρίες.
Στην «Π», είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με την ψυχολόγο Θεοδώρα Πασπαράκη, BSc αναπτυξιακή ψυχολόγος και MSc στην ειδική αγωγή. Μέσα από τη γνώση και την εμπειρία της, μας δίνει όλες τις απαντήσεις που χρειάζονται οι γονείς, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί για να κάνουν τη φετινή χρονιά λίγο πιο δραστήρια!
- Πώς νιώθουν τα παιδιά όταν επιστρέφουν στο σχολείο μετά τις διακοπές;
Η επιστροφή στο σχολείο είναι για τα περισσότερα παιδιά ένα μωσαϊκό συναισθημάτων. Από τη μία, κυριαρχεί ο ενθουσιασμός για τη συνάντηση με τους φίλους, οι ιστορίες που θα μοιραστούν και η χαρά του ανήκειν σε μια ομάδα. Από την άλλη, συχνά εμφανίζεται άγχος μπροστά στις νέες απαιτήσεις: εργασίες, εξετάσεις, πειθαρχία. Μερικά παιδιά εκδηλώνουν αυτή την εσωτερική ένταση με πονοκεφάλους, δυσκολία στον ύπνο ή ακόμη και παράπονα για «πόνους στην κοιλιά». Αυτή η συναισθηματική αντίδραση είναι φυσιολογική, καθώς το πέρασμα από την ανεμελιά των διακοπών στη δομημένη σχολική ρουτίνα απαιτεί προσαρμογή.
- Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να είναι πιο εύκολη η πρώτη μέρα;
Η στάση των γονιών λειτουργεί σαν καθρέφτης για τα παιδιά. Μια ήρεμη, σταθερή και θετική προετοιμασία δίνει σήμα ασφάλειας. Η τσάντα και τα ρούχα καλό είναι να οργανωθούν από το προηγούμενο βράδυ, ώστε το πρωινό να ξεκινήσει χωρίς ένταση. Ένας σύντομος, γεμάτος εμπιστοσύνη αποχαιρετισμός την ώρα της εισόδου στο σχολείο — «Καλή μέρα να έχεις, θα σε πάρω στην ώρα μας» — προσφέρει βεβαιότητα και σταθερότητα. Εξίσου σημαντικό είναι οι γονείς να δώσουν χρώμα στη νέα αρχή: να μιλήσουν για τους φίλους που θα ξανασυναντήσει το παιδί, για τις όμορφες ιστορίες που θα μοιραστεί, και για τις μικρές κατακτήσεις που το περιμένουν. Έτσι η αγωνία μετριάζεται και η προσμονή ενισχύεται.
- Πώς βοηθάμε τα παιδιά να ξαναμπούν στη ρουτίνα;
Η ρουτίνα είναι το «ασφαλές λιμάνι» της παιδικής ψυχής, όμως η επιστροφή σε αυτή δεν μπορεί να γίνει απότομα. Ο ύπνος χρειάζεται να ρυθμιστεί σταδιακά, μετακινώντας την ώρα κατά 15–20 λεπτά κάθε βράδυ, ώστε ο οργανισμός να συνηθίσει φυσικά. Στο διάβασμα, η πίεση καλό είναι να αποφεύγεται· ξεκινάμε με μικρά διαστήματα μελέτης, διαλείμματα και θετική ενίσχυση, μέχρι να βρεθεί ο παλιός ρυθμός. Η συνέπεια στις ώρες, η ισορροπημένη διατροφή και ο χρόνος παιχνιδιού συμβάλλουν ώστε το παιδί να αισθάνεται ισορροπημένο και έτοιμο να ανταποκριθεί στις σχολικές απαιτήσεις. Η ρουτίνα δεν πρέπει να παρουσιαστεί σαν περιορισμός, αλλά σαν βάση που του προσφέρει δύναμη και ηρεμία.
- Τι λέμε σε ένα παιδί που εκφράζει «δεν θέλω να πάω σχολείο»;
Μια τέτοια δήλωση χρειάζεται πρώτα απ’ όλα αποδοχή και κατανόηση. Αντί να πούμε «μην το λες αυτό», είναι πιο βοηθητικό να ανταποκριθούμε με ενσυναίσθηση: «Καταλαβαίνω ότι δυσκολεύεσαι, είναι φυσιολογικό να μη θες ακόμα». Η αναγνώριση του συναισθήματος δεν σημαίνει παραχώρηση· σημαίνει ότι το παιδί αισθάνεται πως το ακούνε. Παράλληλα, μπορούμε να τονίσουμε τα θετικά του σχολείου, να θυμίσουμε παλιές ευχάριστες εμπειρίες και να δείξουμε εμπιστοσύνη στην ικανότητά του να τα καταφέρει. Έτσι, το παιδί νιώθει ότι δεν είναι μόνο του απέναντι στη δυσκολία.
- Πώς ενθαρρύνουμε τα παιδιά να χαίρονται για τη νέα χρονιά;
Η νέα σχολική χρονιά μπορεί να παρουσιαστεί ως μια συναρπαστική αρχή. Οι γονείς μπορούν να αφήσουν το παιδί να επιλέξει τα δικά του σχολικά είδη, να φτιάξουν μαζί ένα μικρό πρόγραμμα στόχων ή να γιορτάσουν την πρώτη μέρα με ένα ιδιαίτερο γεύμα. Η έμφαση δεν πρέπει να δίνεται μόνο στις υποχρεώσεις, αλλά και στις ευκαιρίες: να μάθουν καινούρια πράγματα, να δοκιμάσουν δραστηριότητες, να καλλιεργήσουν φιλίες. Όταν το σχολείο συνδέεται με χαρά, η μάθηση παύει να είναι αγγαρεία και μετατρέπεται σε εμπειρία ζωής.
- Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να μειώσουν το άγχος;
Το άγχος των παιδιών συχνά αντικατοπτρίζει το άγχος των γονιών. Γι’ αυτό, η ψυχραιμία και η θετική στάση των μεγάλων είναι το σημαντικότερο αντίδοτο. Οι γονείς καλό είναι να μεταδίδουν σιγουριά με λόγια απλά: «Σε εμπιστεύομαι, θα τα καταφέρεις». Παράλληλα, η φροντίδα βασικών αναγκών — επαρκής ύπνος, καλή διατροφή, χρόνος παιχνιδιού — ενισχύει την ανθεκτικότητα του παιδιού. Το άγχος δεν χρειάζεται να εξαλειφθεί· χρειάζεται να γίνει διαχειρίσιμο μέσα από αγάπη, σταθερότητα και στήριξη.
- Πώς μπορούν οι δάσκαλοι να υποστηρίξουν τα παιδιά τις πρώτες μέρες;
Ο δάσκαλος είναι το κεντρικό πρόσωπο του σχολικού περιβάλλοντος και η στάση του επηρεάζει καθοριστικά την προσαρμογή. Ένα ζεστό καλωσόρισμα, η γνωριμία μέσα από παιχνίδια ομάδας και η σταδιακή εισαγωγή στις υποχρεώσεις βοηθούν τα παιδιά να αισθανθούν αποδοχή. Η δημιουργία θετικού κλίματος τάξης, όπου η συνεργασία και η φιλικότητα έχουν προτεραιότητα, μειώνει την αμηχανία και ενισχύει τη διάθεση για μάθηση. Ο πρώτος καιρός δεν είναι χρόνος αυστηρής επίδοσης, αλλά χρόνος οικοδόμησης σχέσης εμπιστοσύνης.
- Τι μπορεί να κάνει το ίδιο το παιδί για να νιώσει πιο έτοιμο και ήρεμο;
Η ενεργή συμμετοχή του παιδιού στη διαδικασία το ενδυναμώνει. Μπορεί να ετοιμάσει μόνο του κάποια πράγματα, όπως το τετράδιο ή το μολύβι του, να σκεφτεί ποια όμορφη ιστορία θα μοιραστεί στην τάξη ή να θυμίσει στον εαυτό του τι κατάφερε την προηγούμενη χρονιά. Αυτές οι μικρές κινήσεις του δίνουν την αίσθηση ελέγχου και προετοιμασίας. Το σημαντικότερο είναι να νιώσει ότι δεν είναι παθητικός δέκτης των εξελίξεων, αλλά ενεργό μέλος της νέας του καθημερινότητας.