Μέσα στον Νοέμβριο, αναμένεται να καταβληθούν περισσότερα από 950 εκατ. ευρώ στους Έλληνες αγρότες και κτηνοτρόφους, υπό την αυστηρή προϋπόθεση της έγκρισης από την Κομισιόν του σχεδίου διαχείρισης των επιδοτήσεων ως σήμερα, Τρίτη 4 Νοεμβρίου. Η έκβαση αυτής της διαδικασίας είναι ζωτικής σημασίας για τον πρωτογενή τομέα, ιδιαίτερα στην Κρήτη, όπου η μη καταβολή των ενισχύσεων απειλεί με αφανισμό χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφους.
Οι αγροτοκτηνοτρόφοι του νησιού, που τις τελευταίες εβδομάδες έχουν εκφράσει την αγανάκτησή τους μέσα από κινητοποιήσεις, βλέπουν στο ενδεχόμενο απώλειας των επιδοτήσεων τον απόλυτο κίνδυνο: την οικονομική εξόντωση. Το θέμα δεν αφορά πλέον απλώς την πολιτική διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων, αλλά τον ίδιο τον βιοπορισμό χιλιάδων οικογενειών της κρητικής υπαίθρου.
Παρά την πρόσκαιρη αναστολή των μπλόκων, λόγω του τραγικού γεγονότος στα Βορίζια, τα αιτήματα των παραγωγών παραμένουν ανοιχτά και επίκαιρα. Οι ίδιοι ξεκαθαρίζουν πως η αποχώρησή τους από την εθνική οδό δεν ήταν προϊόν διαλόγου με την Κυβέρνηση, αλλά κίνηση σεβασμού απέναντι στα θύματα και την κοινωνία, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα πως οι κινητοποιήσεις θα επανέλθουν, εφόσον δεν υπάρξει ουσιαστική ανταπόκριση από την Πολιτεία.
Η συνάντηση με Χατζηδάκη
Οι παραγωγοί της Κρήτης, ιδιαίτερα σε Ηράκλειο και Λασίθι, αναμένουν την πραγματοποίηση της συνάντησης που έχει δεσμευτεί να πραγματοποιήσει ο Κωστής Χατζηδάκης. Ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, σε δημόσιες δηλώσεις του, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο διαλόγου με τους εκπροσώπους του πρωτογενούς τομέα· ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχει οριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία ή διαδικασία.
Η καθυστέρηση αυτή έχει προκαλέσει νέα ένταση και ενισχύει το κλίμα δυσπιστίας. Οι κτηνοτρόφοι τονίζουν ότι τα προβλήματα δεν αντέχουν αναβολές, καθώς η παραγωγή συνεχίζεται, τα έξοδα τρέχουν και οι τιμές παραμένουν στα τάρταρα. Η αγωνία τους επιτείνεται από τις δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας που συνδέουν την καταβολή των επιδοτήσεων με όρους και προαπαιτούμενα, τα οποία, όπως λένε, κανείς δεν τους έχει εξηγήσει πώς θα εφαρμοστούν στην πράξη.
Ξανά στα μπλόκα;
Παρότι τα μπλόκα στον ΒΟΑΚ απομακρύνθηκαν και οι δρόμοι δόθηκαν ξανά στην κυκλοφορία, ουδείς στον αγροτικό κόσμο θεωρεί ότι η κατάσταση έχει αποκλιμακωθεί. Το αντίθετο: η αναστολή των κινητοποιήσεων είναι προσωρινή και εν πολλοίς συμβολική, με σαφή προειδοποιητικό χαρακτήρα προς την Κυβέρνηση.
Η κατάρρευση της εμπιστοσύνης και η καθυστέρηση στη λήψη ουσιαστικών αποφάσεων αποτελούν το εκρηκτικό υπόστρωμα, πάνω στο οποίο κινείται ο πρωτογενής τομέας της Κρήτης.
Αν τις επόμενες ημέρες δεν δοθεί ξεκάθαρο σήμα από την Κυβέρνηση, τόσο για την εγκυρότητα και ασφάλεια των επιδοτήσεων, όσο και για την πολιτική βούληση να στηριχθεί έμπρακτα ο παραγωγικός ιστός, τότε η επανεμφάνιση των κινητοποιήσεων πρέπει να θεωρείται βέβαιη.
Το Action Plan 2 και οι επιδοτήσεις του 2025
«Οι αγροτικές επιδοτήσεις εξαρτώνται από το εάν η Κομισιόν θα δει ότι καλύπτονται οι 54 απαιτήσεις που έχει υποβάλει στην Κυβέρνηση, από τις οποίες έχουν υλοποιηθεί οι 46», όπως υποστήριξε ο Κωστής Χατζηδάκης.
Έως σήμερα, 4 Νοεμβρίου, η Κομισιόν πρέπει να εγκρίνει το αναθεωρημένο πλάνο για το ΟΣΔΕ (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου), «ώστε να υπάρχει συμφωνία για το πώς καταγράφονται τα χωράφια, τα ζώα και πώς γίνονται οι έλεγχοι», ανέφερε και πρόσθεσε ότι αυτή είναι η «βασική προϋπόθεση για να ξεκλειδώσουν οι επιδοτήσεις», οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση είναι «στον αέρα».
«Χωρίς συμφωνία, δεν θα έχουμε το πράσινο φως για να πληρώσουμε και αν το κάνουμε, είτε θα έχουμε πρόστιμα, είτε μερική ή ακόμα και ολική ανατροπή των επιδοτήσεων. Κάτι που θα έβλαπτε πρωτίστως τους ίδιους τους αγρότες. Θα ήταν μια επιπόλαιη λογική, στην οποία κανένας από την Κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει».
Όπως είχε επισημάνει ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, είχε δηλώσει ότι φέτος θα εφαρμοστεί μεταβατικό σύστημα για την καταβολή της βασικής ενίσχυσης του 2025, με διασταυρωτικούς ελέγχους, ενώ το 2026 θα τεθεί σε ισχύ νέο σύστημα, με υποβολή των αιτήσεων για τις επιδοτήσεις την άνοιξη, αντί για το φθινόπωρο κάθε έτους. Ανήγγειλε, επίσης, και κατανομή των κονδυλίων, που θα περισσέψουν, από τους «κατά φαντασίαν», στους πραγματικούς αγρότες και κτηνοτρόφους.
Η Ελλάδα, προκειμένου να συνεχίσει να λαμβάνει κοινοτική χρηματοδότηση, υποχρεούται να παρουσιάσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα αξιόπιστο σύστημα ελέγχου για την καταβολή των ενισχύσεων. Το Action Plan 2, που κατατίθεται σήμερα, εστιάζει στη μεταφορά αρμοδιοτήτων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ, με στόχο την εναρμόνιση των μηχανισμών με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Οι βασικές προβλέψεις περιλαμβάνουν:
- Διασταυρωτικούς ελέγχους σε πραγματικό χρόνο
- Υποχρεωτική τεκμηρίωση μέσω τιμολογίων
- Ηλεκτρονική παρακολούθηση της παραγωγής
- Από το 2026, ψηφιακή σήμανση των ζώων μέσω «τσιπ»
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει δεσμευτεί πως τα κονδύλια του 2025 θα καταβληθούν εντός Νοεμβρίου, εφόσον το σχέδιο εγκριθεί από τις Βρυξέλλες. Αν όχι, οι πληρωμές παγώνουν, με ό,τι αυτό σημαίνει για τις ήδη χειμαζόμενες αγροτικές οικονομίες, ιδιαίτερα στην Κρήτη.