Η κατασκευή του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσσαράς Κρήτης που χωροθετείται σε έκταση 2,5 στρεμμάτων της Γεωργικής Σχολής Μεσσαράς, που παραχωρήθηκε από το τότε Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας στις αρχές του τρέχοντος αιώνα. Η Γεωργική Σχολή Μεσσαράς ιδρύθηκε το 1920 με τον Ν. 2155 σε γεωργικές εκτάσεις περίπου 1400 στρ., που παραχώρησε η Εκκλησία της Κρήτης (Επιτροπή Μοναστηριακής Περιουσίας Ηρακλείου), με πρωτοβουλία του τότε Επισκόπο Αρκαδίας Βασιλείου και μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης. Αυτές οι εκτάσεις ανήκαν στο Μετόχι της Αγ. Παρασκευής της Μονής Βρονδισίου και βρίσκονται μεταξύ των χωριών Αμπελούζου και Μητρόπολης και στη Μονή Οδηγήτριας στις θέσεις Λειβαδιώτη Πόμπιας και Φωτεινόπουλου Τυμπακίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για ένα σοβαρό αναπτυξιακό έργο της Μεσσαράς, που άρχισε να κατασκευάζεται το 2009 και ολοκληρώθηκε πρόσφατα, έγινε με τη σημαντική συμβολή του κ. Μάνου Φραγκιαδουλάκη με την συνδρομή του υποφαινόμενου. Ο κ. Φραγκιαδουλάκης, τότε Βουλευτής Ηρακλείου, ασχολήθηκε ενεργά με αυτό το θέμα από το 1993 μέχρι το 1996, που ο τότε Πρωθυπουργός κ. Κ. Σημίτης υιοθέτησε την άποψη του. Το ΔΣ της Γεωργικής Σχολής Μεσσαράς είχε συζητήσει από την 10/ετία του 1960 την πιθανότητα δημιουργίας αρχαιολογικού μουσείου στην περιοχή της, που είναι όμορη του αρχαιολογικού χώρου της Γορτύνας.
Επίσης από τις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν έκδηλο το σχετικό ενδιαφέρον των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Η παλαιότερη εφημερίδα ‘’Μίνως’’ (κατ’ αρχή Μεσσαρίτικη) είχε κατ’ επανάληψη ασχοληθεί με το θέμα αυτό από το 1881. Από την 10/ετία του 1960, συζητιόταν επίσης η δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου στο κτίριο του Ελαιουργείου, που βρίσκεται στο δρόμου Αγίων Δέκα-Μοιρών, σε πολύ μικρή απόσταση από το Μουσείο, που θα αναδείκνυε τα αξιόλογα σχετικά κειμήλια τοπικής λαϊκής τέχνης, που φυλάσσονται στη Σχολή και σε άλλους χώρους της ευρύτερης περιοχής. Επίσης το Αρχαιολογικό Μουσείο θα ήταν πιθανόν πιο εντυπωσιακό, λειτουργικό και ενδιαφέρον, εάν η ανέγερση του κτιρίου γινόταν ανατολικότερα, του κτιρίου του Ελαιουργείου, όμορα και συνέχεια του αρχαιολογικού χώρου της Γόρτυνας.
Η Γόρτυνα υπήρξε η σημαντικότερη πόλη της Κρήτης τα Ρωμαϊκά χρόνια, που απλώνεται σε μία μεγάλη έκταση όπως έχουν δείξει οι ανασκαφές. Ευρήματα της ρωμαϊκής περιόδου από αυτές τις ανασκαφές, μεταξύ άλλων φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μεσσαράς, Στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Γόρτυνας βρίσκεται η Αρχαιολογική Συλλογή Γόρτυνας, με εκθέματα από τον σημαντικότατο αυτό χώρο, της πρωτεύουσας της Κρήτης, κατά την Ύστερη Αρχαιότητα.
Το έργο αυτό αποτελείται από δυο επιμέρους υποέργα (Εικόνα 1). Το πρώτο υποέργο αφορά στην κατασκευή κτιριακού συγκροτήματος, ενός ορόφου με επιφάνεια 2907 τετραγωνικά μέτρα και ύψος 7,50 μέτρα, για την ευκολότερη διακίνηση των εκθεμάτων.
Το κτιριακό συγκρότημα χωρίζεται σε τρεις επιμέρους ζώνες λειτουργίας: (α) η πρώτη αφορά χώρους υποδοχής και έκδοσης εισιτηρίων, αναψυκτηρίων, χώρους εκπαιδευτικών, καλλιτεχνικών και επιστημονικών δραστηριοτήτων, χώρους υγιεινής και άλλα, (β) η επόμενη αφορά αίθουσες μόνιμων εκθέσεων και (γ) η τρίτη γραφεία διοίκησης, χώρους εργαστηρίων συντήρησης και άλλα. Το δεύτερο υποέργο αφορά την σύνδεση του κεντρικού κτιριακού συγκροτήματος με δίκτυα Κοινής Ωφέλειας.
Υπενθυμίζεται ότι τον Αύγουστο, το Μουσείο επεφύλασσε ένα πρωτότυπο ταξίδι στον ναυτικό πολιτισμό του προϊστορικού Αιγαίου, για τους επισκέπτες σχετικής έκθεσης που φιλοξενήθηκε στο Μουσείο Μεσσαράς. Μέσα από τις ψηφιακές αναπαραστάσεις, τρισδιάστατα ομοιώματα πλοίων, λιμανιών και λιμενικών εγκαταστάσεων, ο επισκέπτης έγινε ένα με τη ναυτιλία στα χρόνια του Μίνωα. Έκθεση που αγκαλιάστηκε ιδιαίτερα από μαθητές, τους κατοίκους του νησιού αλλά και τουρίστες.
Όπως αναφέρει η κ. Β. Συθιακάκη, Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, το Μουσείο Μεσσαράς αποτελεί κέντρο πολιτισμού για την ευρύτερη περιοχή και όχι μόνο, έχει διαχρονικό χαρακτήρα, καλύπτει την περίοδο από την απώτερη προϊστορία, από την αρχή της εμφάνισης της ανθρώπινης κατοίκησης στη Μεσσαρά μέχρι και το τέλος της Βυζαντινής περιόδου, δηλαδή μέχρι τους μέσους Βυζαντινούς χρόνους, μέχρι την ανάκτηση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά. Το υλικό κατανέμεται σε τρεις αίθουσες: (α) η μία είναι αφιερωμένη στην προϊστορική Μεσσαρά, (β) η άλλη στις πόλεις των Ελληνικών και Ρωμαϊκών χρόνων και (γ) η τρίτη στη Βυζαντινή περίοδο.
Το Μουσείο Μεσσαράς αποτελεί μια θεατρική παράσταση. Το Μουσείο της Μεσσαράς θα μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία πολλαπλών διαδρομών, για να γνωρίσουν οι επισκέπτες καλύτερα τον τοπικό πολιτισμικό πλούτο. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται σε τοπικούς αρχαιολογικούς χώρους όπως στην Τρυπητή, στους Καλούς Λιμένες, στα Κανιά, σε χώρους αφιερωμένους την προϊστορική εποχή, όπως στη Φαιστό, στην Αγία Τριάδα, στα Πιτσίδια, στον Κομμό και στους θολωτούς τάφους της Μεσσαράς και φυσικά στην μεγάλη ενότητα αφιερωμένη στη Γόρτυνα.
Βιβλιογραφία
CRETA24 (2023). Εγκαινιάζεται το Σάββατο το Μουσείο της Μεσσαράς, https://www. skaikritis.gr/egkainiazetai-to-savvato-to-mouseiotis-mesaras
*Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο μέλος και Distinguished Fellow της IWA (Παγκόσμιας Εταιρείας Νερού)