Τρείς Πολυσχιδείς προσωπικότητες με βαθιά ριζωμένη μέσα τους την έννοια της πνευματικής μόρφωσης, που κατάφεραν με τις αξίες τους να ανέλθουν στην εκκλησιαστική ιεραρχία, γιορτάσαμε πριν από λίγες ημέρες.
Τούς τρεις μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος… Βασίλειον τον Μέγα, Γρηγόριον τον Θεολόγο, και Ιωάννη τον τη γλώττα Χρυσορρήμονι =_Χρυσόστομο… ὕμνοις τιμήσωμεν˙ αυτοί γάρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν.
Κι εφέτος γιορτάστηκε από τις βαθμίδες της εκπαίδευσης με ένα ιδιαίτερο τρόπο η γιορτή των Τριών Ιεραρχών ,κατόπιν νεότερης εγκυκλίου του αρμόδιου Υπουργείου.
Βέβαια ο καθένας Ιεράρχης έχει τη δική του γιορτή, αλλά και τους τρεις μαζί τους γιορτάζουμε την 30ή Ιανουαρίου εκάστου έτους.
Κάποιοι θα ερωτηθούν γιατί και οι τρείς μαζί, ποιός είναι ο λόγος;
Γιατί τους γιορτάζουμε μαζί;
Ο ένας λόγος είναι ότι επειδή έχουν πολλά κοινά γνωρίσματα όπως:
…Ζούσαν απλή ζωή χωρίς πολυτέλειες
…Ο Μ. Βασίλειος ήταν φίλος και συμμαθητής με τον Γρηγόριον τον Θεολόγο.
…Αφιέρωσαν τη ζωή τους στους φτωχούς συνανθρώπους τους και στους δυστυχισμένους.
…Αγάπησαν τα γράμματα και τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων
…Έγιναν μεγάλοι δάσκαλοι αλλά και σπουδαίοι ρήτορες
…Για τη σοφία τους και την καλοσύνη τους και ο λαός τους εκτιμούσε και τους αγαπούσε.
Ναι, βεβαίως και για όλους τους παραπάνω λόγους, αλλά και για τον κυριότερο λόγο ότι:
Η μνήμη των Αγίων Ιεραρχών τιμόταν ξεχωριστά μέχρι της αυτοκρατορίας των Κομνηνών τον 11ο αιώνα.
Στα χρόνια του Αυτοκράτορα Αλεξίου του Κομνηνού (1081 – 1118) έγινε στην Κωνσταντινούπολη μεγάλη διαμάχη ανάμεσα σε λόγιους, σε εκείνους δηλαδή που ήταν πνευματικά καλλιεργημένοι ,που διέθεταν μόρφωση και ευρυμάθεια, ιερωμένους και μη και σε εκείνους, που είχαν ηθικές αρχές και σύμφωνα με αυτές διήγαν την ζωή τους, δηλαδή τους ενάρετους, ιερωμένους και μη, για το ποιός, από πλευράς προσφοράς στα θεολογικά γράμματα, ήταν ανώτερος μεταξύ των τριών Διδασκάλων και ιεραρχών: Δηλαδή Του Μεγάλου Βασιλείου, του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Γρηγορίου του Θεολόγου, σε σημείο να χωριστεί ο λαός σε “Ιωαννίτες”, “Βασιλείτες” και “Γρηγορίτες”,ανάλογα την προτίμηση εκάστης κατηγορίας…
Με αυτήν την λαϊκή σκέψη χωρίστηκαν σε τρείς λαϊκές φατρίες ,δηλαδή σε τρείς ομάδες πιστών πολιτών ενταγμένων τυπικά σε ένα σύνολο με συγκεκριμένους σκοπούς και στόχους, η κάθε μια, η οποία επιδίωκε τους δικούς της ιδιοτελείς σκοπούς, ανάλογα με ποιόν Άγιο θεωρούσαν πιο σημαντικό. Άλλοι θεωρούσαν ανώτερο τον Μέγα Βασίλειο, χαρακτηρίζοντάς τον μεγαλοφυΐα και μια ξεχωριστή πνευματική προσωπικότητα , Άλλοι τοποθετούσαν ψηλά τον ιερό Χρυσόστομο και τον θεωρούσαν ανώτερο και, τέλος, άλλοι, προσκείμενοι στον Γρηγόριο τον Θεολόγο τον θεωρούσαν ανώτερο πνευματικά των άλλων δύο ιεραρχών. ΄
Στις διαμάχες και έριδες αυτές , έβαλε τέλος ο τότε Επίσκοπος Ευχαΐτων,(Σημερινό Τσορούμ επαρχία βόρειας Τουρκίας ), Ιωάννης Μακρόπους (11ος αιώνας) , ο οποίος μετά από οπτασία στην οποία είδε και τους Τρεις Ιεράρχες, οι οποίοι διαβεβαίωσαν τον επίσκοπο ότι και οι τρείς ήταν και θα είναι πάντα μαζί, συνέστησε να εορτάζονται από κοινού στις 30 Ιανουαρίου.
Την εορτή των Τριών Ιεραρχών καθιέρωσε ο Αλέξιος Κομνηνός το 1100 μ.Χ.
Ο Εκκλησιαστικός λόγος λοιπόν για τον οποίον εορτάζουμε μαζί τους τρείς Ιεράρχες είναι η θεία οπτική φανέρωση και των τριών Ιεραρχών, στον τότε Επίσκοπο Βυζαντινής κυριαρχίας των Ευχετών (Η Ευχάνεια σημερινή πόλη Τσορούμ}, Ιωάννη Μαυρόποδα και ο οποίος, μετά την εισήγησή του για την κοινή εορτή, συνέθεσε την ασματική Ακολουθία της εορτής των Ιεραρχών στην οποία υμνεί τη σημασία του έργου και την ποιότητα της δράσης τους και τονίζει τη σχέση της Τριανδρίας με τον Τρισυπόστατο Θεό για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Παραθέτω έναν ύμνον (κάθισμα, λέγεται έτσι επειδή οι πιστοί ακούγοντάς το καθονται) εκ της ιεράς ακολουθίας της Θείας λειτουργίας του συνεορτασμού των τριών Ιεραρχών.
{Εν λειμῶνι τῶν Γραφῶν, καθάπερ μέλισσαι Σοφοί, προσιπτάμενοι ὑμεῖς, περιεδρέψασθε καλῶς, καὶ τῶν ἀνθέων τὰ ἄριστα καὶ τὸ μέλι, πᾶσι τοῖς πιστοῖς τῶν διδαγμάτων ὑμῶν, προτίθεσθε ὁμοῦ, εἰς πανδαισίαν αὐτῶν, καὶ διὰ τοῦτο ἅπας γλυκαινόμενος, μετ’ από όλους ευφροσύνης κραυγάζει· Πάρεστε πάλιν, και μετ πότμον, τοῖς ὑμᾶς εὐφημοῦσι Μακάριοι.
Μέσα στο λιβάδι των ιερών γραφών, ως σοφές μέλισσες εσείς πετάτε με φρόνηση και εργατικότητα και περιμαζέψατε την ευφροσύνη των εύοσμων ανθέων καί την απόλαυση τη εντυπωσιακής εμφανίσεώς τους, όσο καί την γεύση καί ωφέλεια των εύχυμων καρπών της Αγίας γραφής και γι αυτό ο καθένας αισθανόμενος την γλυκύτητα των πράξεών σας με ευφροσύνη κραυγάζει… Είστε παρόντες και μετά θάνατο και όλοι εκείνοι οι όποιοι σας τιμούν εύχονται να είστε αοίδιμοι πατέρες.