Ορίζουμε το σεξουαλικό, αλλά πώς συνδέεται με το gender; Οι ταυτότητες φύλου, άραγε, είναι διαμεσολαβημένες μέσα από τον εκάστοτε πολιτικό πολιτισμό; Η μελέτη της σεξουαλικότητας πλέον δεν διαχωρίζεται από την ιστορία, τη φυλή ή το κοινωνικό φύλο. Η σεξουαλικότητα, διαμεσολαβημένη ιστορικά και κοινωνικά, ορίζεται από τις εκάστοτε στιγμές στο χρόνο και κυρίως από τα αντίστοιχα πολιτισμικά συμφραζόμενα.
Σεξουαλικότητα και κοινωνικές ταυτότητες
Από το 19ο αιώνα έως σήμερα παρατηρείται η έκρηξη των λόγων περί σεξουαλικότητας. Η «σεξουαλικότητα» ως ένα νέο προϊόν των μοντέρνων κοινωνιών εμφανίζεται περί το 1800. Έκτοτε, η σεξουαλικότητα μαζί με το φύλο αποτελεί πεδίο λόγου και μελέτης. Ουσιαστικά, ενδιαφέρον υπήρχε πάντοτε, σημασία έχει πια ο τρόπος προσέγγισης της σεξουαλικότητας. Από τις πρώτες εθνογραφίες οι κοινωνικοί επιστήμονες αντιμετωπίζουν τη σεξουαλικότητα ως ενιαίο σύστημα, ενώ σε άλλες έρευνες η έννοια απουσιάζει. Η σεξουαλικότητα στον 20ό αιώνα από τη δεκαετία του 1970 αρχίζει να θεωρητικοποιείται ως μία κοινωνική κατασκευή που, όπως το φύλο, αφορά σε σχέσεις, άρα δεν θα παγιωθεί με έναν ορισμό. Στην πρόσφατη έρευνα οι ταυτότητες, οι σεξουαλικές ανάγκες και οι επιθυμίες ή και οι απωθήσεις είναι ταυτόχρονα όροι κατασκευασμένοι κοινωνικά.
Το ενδιαφέρον για τη μελέτη της σεξουαλικότητας αρχίζει με την επιστήμη της ιστορίας, ακολουθεί η κοινωνιολογία, για να καταλήξει σήμερα ως πεδίο έρευνας στην πολιτισμική και κοινωνική ανθρωπολογία. Η έννοια του σεξουαλικού, το τι ακριβώς ορίζουμε ως σεξουαλικό και τι όχι, πλέον ποικίλλει από κοινωνία σε κοινωνία. H κοινωνική ανθρωπολόγος Pat Caplan υποστηρίζει πώς ό,τι ορίζεται ως σεξουαλικό σε μία κοινωνία ενδέχεται να μην ισχύει σε μία άλλη. Στο βιβλίο-σταθμό, The Cultural Construction of Sexuality (Routledge, 1987), η ίδια επισημαίνει ότι μία εμπειρία ερμηνεύεται ως σεξουαλική αποδίδοντας σε αυτή επίκτητες κοινωνικά ερμηνείες. Ο ορισμός του σεξουαλικού επομένως είναι ρευστός και εννοιολογείται διαφορετικά στον χώρο και στον χρόνο ανά πολιτισμό.
Η θεωρία της κατασκευής είχε ως αποτέλεσμα την ιστορικοποίηση της σεξουαλικότητας με τους ιστορικούς επιστήμονες, τους κοινωνιολόγους και τους κοινωνικούς ανθρωπολόγους να συνεισφέρουνε στην ανάλογη συζήτηση. Οι θεωρητικοί επιστήμονες διακρίνουνε τις σεξουαλικές πράξεις από τις κοινωνικές ταυτότητες. Οι θέσεις που διατυπώνονται συμφωνούνε ότι οι σχέσεις ανάμεσα στις σεξουαλικές πράξεις και στα νοήματα, όπως επίσης οι σχέσεις ανάμεσα στα σεξουαλικά νοήματα και στις σεξουαλικές ταυτότητες είναι απολύτως μεταβλητές. Το φύλο για παράδειγμα είναι μια σχεσιακή κατηγορία ανάλυσης που συνδέεται με όλες τις σχέσεις εξουσίας. Το ίδιο συμβαίνει με τη σεξουαλικότητα. Και για το Γάλλο μελετητή Michel Foucault δεν υπάρχει σεξουαλικότητα εκτός σχέσεων εξουσίας.
Η σεξουαλικότητα τελικά μπορεί να οριστεί;
Οι ριζοσπάστες θεωρητικοί, στο επέκεινα της θεωρίας της κατασκευής, υποστηρίζουν ότι η ίδια η σεξουαλική επιθυμία είναι μία κατασκευή του πολιτισμού και της ιστορίας του, μία επίκτητη και γι’ αυτό μια μη αναγκαία ανθρώπινη εκδήλωση. Στον αντίποδα, σε μία λιγότερο πρωτοποριακή παραδοχή, οι μετριοπαθείς θεωρητικοί αποδέχονται ότι η σεξουαλικότητα αποτελεί σημείο συνάντησης της βιολογίας και του πολιτισμού: το σεξ για την άλλη πλευρά του τοίχου αποτελεί εγγενή και συνάμα κατασκευασμένη αποκτηθείσα αναγκαιότητα.
Η σεξουαλικότητα αποτελεί μία ατομική ιδιότητα, ένα σταυροδρόμι συνάντησης του σώματος, της ταυτότητας και των έμφυλων αναπαραστάσεων ή απλώς ένα κάτοπτρο των ανθρωπίνων σχέσεων. Ωστόσο, η θεωρία της κατασκευής έχει διαβαθμίσεις. Στην κοινωνική πυραμίδα, ιεραρχικά πρώτη στη διαστρωμάτωση βρίσκεται η έγγαμη ετερόφυλη μονογαμία, έπεται η άγαμη ετερόφυλη σεξουαλικότητα, κι ακολουθούν η ομοφυλόφιλη μονογαμική σχέση, η ομοφυλόφιλη πολυγαμική σχέση και στον πάτο τοποθετείται η πορνεία σύμφωνα με την ανθρωπολόγο Gayle Rubin. Όσο κατεβαίνουμε στην ιεραρχία της πυραμίδας η απομάκρυνση από τη sine qua non κανονικότητα σταδιακά αυξάνει.
Ο αιώνας της εκβιομηχάνισης, μαζί έφερε νέες μορφές διαστρωμάτωσης της δυτικής κοινωνίας, στάδια που συμπαρέσυραν μαζί και τις σεξουαλικές ταξινομήσεις. Η ειδολογική ταξινόμηση της σεξουαλικότητας για την αναδυόμενη αστική τάξη, που τώρα σταθεροποιεί τη θέση της, η μέση τάξη νομιμοποιεί τη συζυγική ετεροφυλοφιλία και θέτει την ομοφυλοφιλία, όπως και την πορνεία, εκτός νόμου.
Η οπτική του φύλου προσφέρεται για την άνιση θέαση στην καθημερινή παράσταση της επιτέλεσης των λόγων και των πράξεων. Η σεξουαλικότητα διαχρονικά παρουσιάζεται ως ένα κατεξοχήν κοινωνικό φαινόμενο, ένα ορόσημο για την ιστορία και τα υποκείμενα της, συνεπώς για τους ανθρώπους και τις σχέσεις τους.
Ωστόσο, όταν διαχωρίζεις, αρχίζεις να ξεχωρίζεις, άρα να ιεραρχείς.
Για περισσότερα κλικ
@https://www.eudiversity2022.eu
*Η Γ. Τσατσάνη είναι φιλόλογος – συγκριτολόγος