Έχω τη γνώμη ότι είναι παντελώς λάθος να νομίζουμε ότι ο Πούτιν ξεκίνησε αυτόν τον ναζιστικού τύπου πόλεμο για οποιουσδήποτε γεωστρατηγικούς λόγους ασφάλειας, όπως ισχυρίστηκε ο ίδιος στο διάγγελμά του και όπως αποδέχονται διάφοροι αριστεροί «προοδευτιστές» και δεξιοί συντη-
ρητιστές εν Ελλάδι και αλλαχού. Διότι φυσικά η εξοπλισμένη σαν αστακός χώρα του δεν κινδύνευε στρατιωτικά από κανέναν: ούτε από το αποπροσανατολισμένο και πλήρως αποδιοργανωμένο ΝΑΤΟ, ούτε από την παρακμιακή και σε διαδικασία απόσυρσης Αμερική, ούτε από την εξαρτημένη ενεργειακά και διαιρεμένη πολιτικά Ε.Ε.
Τον ξεκίνησε, όσο κι αν εκ πρώτης όψεως φαίνεται παράξενο, για προσωπικούς λόγους. Για να δικαιολογήσει ή καλύτερα για να αποφύγει να δώσει λογαριασμό στους συμπατριώτες του τον 23ετή ρόλο του ως κυβερνήτη της Ρωσσίας.
Διότι, κάποια στιγμή – αργά ή γρήγορα – ο Ρωσσικός λαός θα του ζητούσε το λογαριασμό. Και τι θα είχε να του επιδείξει ο Πούτιν μετά από 23 ή περισσότερα χρόνια ενός ανδρός αρχή; Το μόνο που μπορούσε να επιδείξει είναι μια χώρα γίγαντα μεν στα στρατιωτικά, νάνο δε στα οικονομικά.
Απ’ ό,τι μάλιστα φάνηκε τις τελευταίες ημέρες, και παρ’ όλες τις οικονομικές θυσίες και τις δημοκρατικές υποχωρήσεις του Ρωσσικού λαού, δεν θα μπορούσε να του επιδείξει τίποτα περισσότερο από μια χώρα η οποία δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά πάνω από δέκα ημέρες.
Πολύ λιγότερο δηλαδή από όσο άντεξε η μικρή στρατιωτικά Ουκρανία μπροστά στην τεράστια πολεμική του μηχανή.
Επί 23 χρόνια εξόπλιζε τη χώρα σαν αστακό, αφαιρώντας της όμως ταυτόχρονα τη δυνατότητα να εξελιχτεί σε μια σύγχρονη Ευρωπαϊκή χώρα, όπως θάπρεπε σήμερα να είναι η Ρωσσία. Γιατί η Ρωσσία ανήκει στην Ευρώπη. Είναι Ευρώπη.
Όμως, προφανώς ανατολίτης ο ίδιος, κατάφερε με το μαστίγιο και το καρότο – τα τελευταία πολλά χρόνια μόνο με το μαστίγιο – να την απομακρύνει από την Ευρώπη. Και να την κρατήσει φτωχή παρά τα τεράστια ενεργειακά της αποθέματα, τριτοκοσμική ως προς την μέχρι σήμερα πολιτισμική εικόνα της, ολιγαρχική ως προς την χυδαία ανισοκατανομή του πλούτου της, δημοκρατικά ανάπηρη όσον αφορά το πολιτειακό σύστημα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες, και κράτος παρία στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Και δεν νομίζω ότι ο παραπάνω απολογισμός είναι ενθαρρυντικός και αποδεκτός από οποιονδήποτε λογικό άνθρωπο του 21ου αιώνα, και πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε λογικό Ρώσσο πολίτη του 21ου αιώνα.
Και εδώ ακριβώς έγκειται το αδιέξοδο του Πούτιν που τον οδήγησε στο απονενοημένο. Αδιέξοδο που είναι και το αδιέξοδο κάθε δικτάτορα. Όσο μάλιστα περισσότερο χρόνο δικτατορεύει, τόσο πιο μεγάλο είναι και το αδιέξοδό του. Ποιο είναι αυτό; Το ότι δεν μπορεί να ρίξει σε άλλον τις ευθύνες. Δεν μπορεί να πει ότι φταίει ο προηγούμενος από εμένα ή ο προπροηγούμενος και ούτω καθ’ εξής, όπως από ανέκαθεν γίνεται στα καθ’ ημάς: π.χ. δεν φταίω εγώ, αλλά ο Μητσοτάκης, ή όχι εγώ αλλά ο Τσίπρας, ή όχι εγώ αλλά ο Γ. Παπανδρέου, ή ο Κ. Καραμανλής ή και ο Σημίτης ακόμα.
Γιατί στη σημερινή Ρωσσία δεν υπάρχει ούτε προηγούμενος, ούτε προπροηγούμενος ούτε προπροπροηγούμενος κ.λ.π. Ούτε καν αντιπολίτευση για να της ρίξει τις «στραβές», όπως επίσης γίνεται στα καθ’ ημάς. Και ο Πούτιν στους μόνους που θα μπορούσε να μετακυλίσει τις ευθύνες του είναι είτε ο ανεκδιήγητος εκείνος Γιέλτσιν, είτε ο… Γκορμπατσώφ.
Αλλά δυστυχώς για τον Πούτιν, ο Γιέλτσιν βρίσκεται πολύ-πολύ μακριά, στο μακρινό 1999, και ο Γκορμπατσώφ ακόμα μακρύτερα, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή οποιαδήποτε διασύνδεση μαζί τους. Άσχετα αν ο ίδιος ο Πούτιν μπροστά στα αδιέξοδά του, στο προ ημερών διάγγελμά του για την εισβολή όπως όλοι θυμόμαστε, καταλόγισε λάθη σχετικά με την Ουκρανία ακόμα και στον… Λένιν.
Άρα, αφού δεν μπορεί να τα ρίξει όλα στον Λένιν, πώς θα μπορούσε να σώσει την παρτίδα; Μα, με την μετατροπή των εσωτερικών -οικονομικών προβλημάτων σε εξωτερικά-πολεμικά. Κι αυτό ακριβώς έκανε, όπως άλλωστε και κάθε δικτάτορας.
Μόνο που δεν το έκανε καλά, και αντί να προκαλέσει την σωδιάλυση των ήδη διαλυμένων απέναντι, προκάλεσε το ακριβώς αντίθετο: τους ένωσε σαν μια γροθιά. Πράγμα που αν το έλεγες πριν από πέντε μόλις μέρες σε κάποιον θα γελούσε.
Πού οφείλεται αυτό; Μα στη φύση του δικτατορικού επαγγέλματος. Όσο περισσότερο παραμένει κάποιος στο επάγγελμα, τόσο περισσότερο βουλιάζει στις αμαρτίες του. Και όσο περισσότερο βουλιάζει στις αμαρτίες του, τόσο περισσότερο αποξενώνεται από την πραγματικότητα. Και όσο περισσότερο αποξενώνεται από την πραγματικότητα, τόσο περισσότερο κάνει λάθη. Ώσπου να κάνει το μοιραίο. Αυτό δηλαδή που έκανε ο Πούτιν μετά από 23 χρόνια στο δικτατοροκουρμπέτι.
Και ποιο είναι αυτό; Ο Πούτιν διέπραξε το λάθος στο οποίο υποπίπτουν, αργά ή γρήγορα, όλοι οι δικτάτορες: διέπραξε την ύβρι* να μετρήσει τον κόσμο με το δικό του μπόι, αγνοώντας, όπως επίσης όλοι οι δικτάτορες, ότι ο κόσμος έχει το δικό του μπόι, το οποίο προφανώς και είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερο από το μπόι οποιουδήποτε δικτάτορα.
* Οι ειδικοί όντως περιγράφουν μία πάθηση που προκαλείται από την εξουσία, την οποία ονομάζουν «σύνδρομο της ύβρεως» και η οποία ορίζεται ως «αλλοιωμένη αντίληψη της πραγματικότητας, υπερβολική αυτοπεποίθηση και απαξίωση των αντίθετων απόψεων ή και όλων των απόψεων πλην των «δικών μας».
* Ο Θανάσης Καραγιάννης είναι δικηγόρος Ηρακλείου