Η Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι η πιο παλιά κοινή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρχισε να ισχύει από το 1962 στο πλαίσιο της τότε Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητα με στόχο σε μία Ευρώπη που βγήκε βαθιά πληγωμένη από έναν Παγκόσμιο Πόλεμο να υπάρχει επάρκεια σε τρόφιμα σε προσιτές τιμές για τους Ευρωπαίους πολίτες αλλά και να προσφέρει δίκαιες αμοιβές στους παραγωγούς εξασφαλίζοντάς τους ένα λογικό βιοτικό επίπεδο.
Η πρώτη ΚΑΠ έδινε έμφαση στην αύξηση της αγροτικής παραγωγής, γι’ αυτό προέβλεπε επιδοτήσεις και συστήματα που εγγυούνταν υψηλές τιμές στους παραγωγούς και παρείχε κίνητρα για να παράγουν περισσότερο.
Ήδη από τη δεκαετία του ’70 η επιτυχία του συστήματος ήταν προφανής καθώς η αγροτική παραγωγή εκτοξεύτηκε σε πρωτοφανή μεγέθη. Αυτό μπορεί να οδήγησε σε αφθονία τροφίμων αλλά δυστυχώς και σε πλεόνασμα της παραγωγής που συχνά κατέληγε στις χωματερές. Παράλληλα, η βιομηχανικού τύπου παραγωγή οδήγησε σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που είχαν ως αποτέλεσμα την ερήμωση της υπαίθρου, τη ρύπανση και την υπέρ-εκμετάλλευση των φυσικών πόρων.
Έτσι από το 1992 ξεκινούν οι αναθεωρήσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής με στόχο να περιοριστεί η πρακτική της παραγωγής γεωργικών πλεονασμάτων και να ανοιχτεί η ευρωπαϊκή γεωργία στις παγκόσμιες αγορές.
Το προηγούμενο σύστημα παρεμβάσεων στις τιμές και οι επιδοτήσεις σε συγκεκριμένα προϊόντα αντικαταστάθηκε από τις άμεσες πληρωμές στους αγρότες. Αυτό σήμαινε ότι οι αγρότες δεν θα πληρώνονταν με βάση την παραγωγή με αποτέλεσμα να παράγουν όλο και μεγαλύτερες ποσότητες αλλά βάσει των στρεμμάτων που καλλιεργούν. Όλο αυτό ονομάστηκε αποσύνδεση από την παραγωγή με σεβασμό στο Περιβάλλον.
Το 1999 η Κοινή Αγροτική Πολιτική διαιρέθηκε σε δύο Πυλώνες, τον 1ο Πυλώνα των άμεσων ενισχύσεων, δηλαδή τις επιδοτήσεις ανά στρέμμα και τον 2ο Πυλώνα Αγροτικής Ανάπτυξης.
Σε όλη τη διάρκεια της πενηντάχρονης πορείας της, η Κοινή Αγροτική Πολιτική αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς τομείς πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθορίζει το σύνολο των κανόνων και μηχανισμών που ρυθμίζουν την παραγωγή, το εμπόριο και την επεξεργασία των γεωργικών προϊόντων στην ΕΕ. Βασίζεται πάνω στην αρχή της χρηματοδοτικής αλληλεγγύης.
Στην πορεία των χρόνων υπέστη αρκετές μεταρρυθμίσεις κατά περίπτωση ριζικές ώστε εξελισσόμενη να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας.
Η Γεωργία είναι πάντα στο κέντρο των πολιτικών της ΕΕ καθώς απορροφά το μεγαλύτερο κομμάτι (περίπου 30%) του συνολικού κοινοτικού προϋπολογισμού. Αυτές τις ημέρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψηφίζεται η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική για την περίοδο 2021-2027.
Σύμφωνα με τη νέα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η ΚΑΠ αναμένεται να πάρει συνολικά από τον κοινοτικό προϋπολογισμό το ποσό των 357,5 δις ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Εξ αυτών ο Πυλώνας Ι θα λάβει 270,05 δις ευρώ και ο Πυλώνας ΙΙ 87,4 δις ευρώ.
Σε αυτά τα ποσά θα πρέπει να προστεθούν 8,07 δις ευρώ που θα δοθούν στον Πυλώνα ΙΙ μέσω του προγράμματος «Next Generation EU» δηλαδή από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης με στόχο την ενίσχυση των αγροτικών περιοχών προκειμένου αυτές να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές συνέπειες της πανδημίας από τον Covid-19.
Η χώρα μας, η Ελλάδα, με βάση αυτή την πρόταση της Κομισιόν θα επωφεληθεί για τον Πυλώνα Ι 14,529 δις ευρώ και για τον Πυλώνα ΙΙ 4,022 δις ευρώ. Δηλαδή συνολικά 18,551 δις ευρώ. Στα ποσά αυτά αναμένεται να προστεθούν σύμφωνα με τις εκτιμήσεις πάνω από 500 εκ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης. Ενώ και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το Ευρωπαϊκό Green Deal, μέσα από την κινητοποίηση πόρων 1 τρις ευρώ μαζί με τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική Farm to Fork μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα.
Συνεπώς οι μειώσεις για τη χώρα μας σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο θα είναι ελάχιστες. 19,2 δις ευρώ από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο έναντι 18,511 με τη νέα.
Ενώ μετά από παρεμβάσεις μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και κόντρα στις αστοχίες της προηγούμενης κυβέρνησης αποφεύχθηκε ο κίνδυνος της άμεσης εξωτερικής σύγκλισης των άμεσων ενισχύσεων κάτι που θα σήμαινε μείωση κατά 50% των άμεσων ενισχύσεων για τους Έλληνες αγρότες.
Ενώ με τροπολογία που κατέθεσα στην Επιτροπή Γεωργίας την περασμένη εβδομάδα και έγινε ομόφωνα δεκτή από την Επιτροπή για την ενσωμάτωση της εξισωτικής αποζημίωσης στα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα θα συμβάλλει στην απελευθέρωση πόρων για τους νέους αγρότες, την ψηφιακή μετάβαση της Ελληνικής Γεωργίας κ.α.
Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική 2021-2027 προβλέπει αυξημένα κονδύλια για την καινοτομία, τη ψηφιακή μετάβαση της Γεωργίας τις συμπράξεις, την εκπαίδευση και τη συμβουλευτική υποστήριξη των παραγωγών.
Η βασική διαφορά της νέας ΚΑΠ σε σχέση με τις προηγούμενες είναι η προϋπόθεση που θέτει στους αγρότες για τη λήψη πληρωμών να επιτύχουν υψηλότερους στόχους όσον αφορά το κλίμα, το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα μέσω υποχρεωτικών και εθελοντικών μέτρων.
Η νέα ΚΑΠ σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά εργαλεία αποτελεί μία μεγάλη ευκαιρία αναβάθμισης και ανάπτυξης του Πρωτογενούς Τομέα στη χώρα μας.
Σήμερα, ο Πρωτογενής Τομέας στην Ελλάδα δεν είναι δυστυχώς ανταγωνιστικός. Οι σχετικές συγκρίσεις είναι εις βάρος μας.
- Η Ελλάδα με 37 εκατομμύρια στρέμματα παράγει περίπου σε αξία 190 ευρώ ανά στρέμμα.
- Η Ολλανδία με 45 εκ. παράγει σε αξία 1.700 ευρώ ανά στρέμμα.
- Το Ισραήλ με 6 εκ. 1290 ανά στρέμμα.
Η Ολλανδία ακολουθεί πολιτική αγοράς και το Ισραήλ πολιτική καινοτομίας. Η χώρα μας πρέπει να αυξήσει την αξία της παραγωγής της. Και αυτό μπορεί να γίνει μέσα από τα εργαλεία που παρέχει η νέα ΚΑΠ.
Με επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και στη συμβουλευτική οι παραγωγοί μπορούν να πετύχουν αύξηση της παραγωγής τους με μικρότερο κόστος, να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, να έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν στη γη και στην περιουσία τους.
Οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι μας είναι στον πυρήνα των πολιτικών μας. Είναι για όλους μας ένας από τους βασικούς μοχλούς ανάπτυξης της χώρας. Και παραμένουμε πάντα δίπλα τους. Στο πλευρό τους.