Η ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης και η διευκόλυνση της διεπαφής του δημοσίου με πολίτες και επιχειρήσεις βρίσκεται στο επίκεντρο τόσο του ενδιαφέροντος, όσο και της συζήτησης , με αφορμή την υγειονομική κρίση αλλά και το σχέδιο νόμου που βρίσκεται ήδη σε δημόσια διαβούλευση.
Σύμφωνα με τον Ν.3979/2011 για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση (Άρθ. 3) οι Υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ορίζονται ως εξής : «…είναι οι υπηρεσίες που συνίστανται στην παραγωγή, διακίνηση και διαχείριση πληροφοριών, δεδομένων και ηλεκτρονικών εγγράφων, και στην παροχή υπηρεσιών από φορείς του δημόσιου τομέα ή στην πραγματοποίηση συναλλαγών με αυτούς τους φορείς, με χρήση ΤΠΕ»
Με βάση την έκθεση των Ηνωμένων Εθνών του 2003, e-Government είναι η διακυβέρνηση που εφαρμόζει τις τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας, προκειμένου να μετασχηματίσει τις εσωτερικές και εξωτερικές σχέσεις της.
Μέσω της εφαρμογής των τεχνολογιών αυτών, η δημόσια διοίκηση δεν επιφέρει μεταβολές στις λειτουργίες ή τις υποχρεώσεις της, οι οποίες παραμένουν εύχρηστες, διαφανείς και υπεύθυνες, αλλά εγείρει την προσδοκία της κοινωνίας για υψηλότερο επίπεδο διακυβέρνησης σε όλους τους τομείς.
Έχουν καταγραφεί επίσημα και διεθνώς, οι εξής τύποι Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης :
Α. Ο G2G (Government to Government), που εφαρμόζεται στην εξυπηρέτηση μεταξύ φορέων του κράτους και κύριος σκοπός του είναι να περιορίσει τη γραφειοκρατία.
Β. Ο G2B (Government to Business), που αναφέρεται στις σχέσεις ανάμεσα σε κυβερνήσεις και επιχειρήσεις.
Γ. Ο G2C (Government to Citizens), που παραπέμπει στις σχέσεις του κράτους με τους πολίτες.
Δ.Ο G2E (Government to Employee), που αφορά τις συναλλαγές υπαλλήλων της κυβέρνησης και του κράτους.
E.Ο A2A (Administration to Administration), που ενισχύει τη συνεργασία των υπηρεσιών των κρατών μεταξύ τους (βλ. Πομπορτσής Α. (2005).Εισαγωγή στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση e-Government: O Mετασχηματισμός των Λειτουργιών και Υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης στην Ψηφιακή Εποχή ,Εκδ. ΤΖΙΟΛΑ, Αθήνα. https://en.wikipedia.org/wiki/E-governance#Government_to_Government & https://www.researchgate.net/publication/283215558 .
Στην Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία, το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο των δράσεων ΤΠΕ και της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ήταν τα προγράμματα των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Ταμείων (Κοινωνικό Ταμείο, Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείο Συνοχής), τα οποία, μέσω του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (2000-2006) και του Εθνικού Πλαισίου Στρατηγικής Αναφοράς (2007-2013) παρείχαν τους απαιτούμενους πόρους για την ανάπτυξη νέων συστημάτων αλλά και πόρους για την πιλοτική τους λειτουργία.
Σύμφωνα με τα προηγούμενα, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του ελληνικού κράτους είναι η γραφειοκρατία, και ειδικότερα, η συνεχής δυσλειτουργικότητα της δημόσιας διοίκησης.
Και αυτό, γιατί σχετίζεται με πολλά και δυσεπίλυτα προβλήματα, όπως το χρόνο αναμονής για την εξυπηρέτηση των πολιτών, την ελλιπή ενημέρωση των υπαλλήλων για τις διαδικασίες, την ανύπαρκτη συνεννόηση μεταξύ των υπηρεσιών, την αδιαφορία, την κακή οργάνωση, την αδυναμία εξεύρεσης λύσεων, καθώς και άλλα πολλά.
Όπως είναι ευρέως γνωστό, οι φορείς του δημόσιου τομέα μεριμνούν για την εγκυρότητα, νομιμότητα, ακεραιότητα, ακρίβεια, επικαιροποίηση και την ασφάλεια των πληροφοριών, των δεδομένων και των ηλεκτρονικών εγγράφων που παράγουν, διασφαλίζουν ότι η παροχή των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης γίνεται κατά τρόπο που υποστηρίζει και ενθαρρύνει την πρόσβαση στην πληροφορία του δημόσιου τομέα και την περαιτέρω χρήση αυτής.
Επίσης, οργανώνουν και χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ και τις υπηρεσίες και εφαρμογές ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κατά τρόπο, ώστε να ενισχύουν την ανάπτυξη των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, καθώς και τη δυνατότητα των φυσικών προσώπων και Ν.Π.Ι.Δ. που κατοικούν ή ασκούν δραστηριότητες σε αυτές τις περιοχές, να επικοινωνούν και να συναλλάσσονται με τους φορείς του δημόσιου τομέα με χρήση ΤΠΕ.
Θεωρείται επιτακτική ανάγκη ο σχεδιασμός, η εφαρμογή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και η διαμόρφωση και προμήθεια των αντίστοιχων πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων και υπηρεσιών, να γίνεται με γνώμονα τη διασφάλιση της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας σε άτομα με αναπηρίες και τη δυνατότητα αξιοποίησης των σχετικών υπηρεσιών από αυτά, έτσι ώστε να διασφαλίζουν και να ενισχύουν την ισότητα, ως προς την πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες όλων, και ιδιαίτερα των ευάλωτων και ευπαθών ομάδων. (Ν. 3979/2011 , Άρθ 6 – Πληροφοριακές υποχρεώσεις των φορέων του δημόσιου τομέα).
Εδώ θεωρείται επιβεβλημένο να σχεδιαστεί ένα λειτουργικό και ολιστικό πρόγραμμα για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση στη χώρα μας, με βάση τον “Ψηφιακό Μετασχηματισμό” και ένα διαχρονικό όραμα, που θα πρέπει να δίνει έμφαση στην άριστη εξυπηρέτηση , τόσο των πολιτών , όσο και των επιχειρήσεων από τη Δημόσια Διοίκηση.
Παράλληλα, ένα ρεαλιστικό πλάνο υλοποίησης της όλης στρατηγικής, σχεδίαση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης από τη βάση ως την κορυφή, μια πολιτοκεντρική προσέγγιση και ένας αποτελεσματικός σχεδιασμός διεργασιών είναι αυτό που απαιτείται για την κάλυψη του ψηφιακού χάσματος.
Και αυτό, γιατί διανύουμε μια περίοδο μετάβασης, από τους παραδοσιακούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων σε καινούριες πρακτικές, οι οποίες εμπεριέχουν την πολλαπλή χρήση τεχνολογικών εργαλείων και εφαρμογών. Και εδώ δεν υπάρχει η ¨πολυτέλεια¨ για καθυστερήσεις κάτι που έχει ήδη αντιληφθεί το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής.
Εν κατακλείδι, η διαμόρφωση ενός νέου οράματος για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και ένας ουσιαστικός εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης απαιτεί συνεργατικούς, κοινούς και ξεκάθαρους στόχους, συνέχεια στη Δημόσια Διοίκηση και ισχυρή πολιτική βούληση, για την υλοποίηση στρατηγικών σχεδίων, ορθή διατύπωση αναστοχαστικών διαδικασιών, σταδιακή υιοθέτηση προτύπων του νέου τύπου της Δημόσιας Διοίκησης, σύγχρονες και αποτελεσματικές μεθόδους, διαφάνεια και αποτελεσματική προστασία των προσωπικών δεδομένων, στενή συνεργασία νομικών και τεχνικών υπαλλήλων, υιοθέτηση μιας κοινής αντίληψης και γνώσης των θεμάτων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης από όλους τους εμπλεκόμενους καθώς και κανόνες που θα διέπουν την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών.
* Ο Μιχάλης Καρακατσάνης είναι γενικός γραμματέας Δήμου Χερσονήσου, μετεωρολόγος-ιστορικός Ευρωπ.Πολιτισμού