Η πιο σημαντική και ουσιαστική ευθύνη που αναλαμβάνει ένα άτομο, κατά τη διάρκεια της ζωής του, είναι η ευθύνη να φέρει στον κόσμο παιδιά, να τα μεγαλώσει, να τα αναθρέψει, να τα διαπαιδαγωγήσει, με άλλα λόγια η ευθύνη για τη σωστή άσκηση του γονικού ρόλου. Η γονική ευθύνη προηγείται αυτονόητα όλων των άλλων ειδών ευθύνης.
Οι γονείς αναγνωρίζονται ως οι πρώτοι παιδαγωγοί των παιδιών τους, παιδαγωγοί μοναδικοί και αναντικατάστατοι, ιδιαίτερα αν λάβομε υπόψιν το γεγονός, ότι τα πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών, είναι οι αποκλειστικοί παιδαγωγοί τους. Και ενώ αναγνωρίζεται σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου η μοναδική ευθύνη των γονιών, ουδείς εκ των γονιών προετοιμάζεται και εκπαιδεύεται, για να ασκήσει και να επωμισθεί αυτήν την τεράστια ευθύνη. Την ευθύνη του να είναι γονιός, να φέρνει στον κόσμο ανθρώπους να τους ανατρέφει να τους μεγαλώνει και να τους παραδίδει στην κοινωνία.
Δύσκολος ο ρόλος του πατέρα! Ακόμα πιο δύσκολος και πολυσύνθετος ο ρόλος της μάνας. «Μάνα! Δεν υπάρχει στον κόσμο άλλη λέξη καμία, να χει στον ήχο της τόση ομορφιά και τόση αρμονία». Λέει το όμορφο τούτο ποίημα. Εδώ στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Κρήτη επικρατεί ο τύπος της μάνας που επονομάζεται «μάνα γκρέκα».
Το κύριο χαρακτηριστικό του τύπου αυτού, είναι η μάνα που υπερπροστρατεύει τα παιδιά της. Κύριος σκοπός της ζωής της είναι να παρεμβαίνει στη ζωή του παιδιού, για να προλάβει τάχαμου κάθε κακό που παραμονεύει σε κάθε βήμα του παιδιού, ενώ στην ουσία ο πραγματικός σκοπός της, ο με μεγάλη επιμέλεια κρυμμένος, είναι ο έλεγχος για το κάθε τι που σχετίζεται με τη ζωή του παιδιού. Η συμπεριφορά αυτή, έχει ολέθρια αποτελέσματα, άσχετα αν η μητέρα αυτή, είναι έτοιμη να δώσει τα πάντα για το παιδί, ακόμα και την ίδια τη ζωή της.
Η συμπεριφορά αυτή στερεί από το παιδί της τη δυνατότητα να αναπτύξει πρωτοβουλίες. Να ωριμάσει, να αναπτυχθεί συναισθηματικά, και να σταθεί όπως λέει ο απλός λαός στα πόδια του. Με άλλα λόγια να εξελιχθεί το παιδί ως προσωπικότητα ισορροπημένη, να συνυπάρχει με την ομάδα, να σκέπτεται και να δίνει λύσεις στα καθημερινά του προβλήματα, να δημιουργεί. Να είναι ένας άνθρωπος που δεν θα βασανίζει και δεν θα βασανίζεται.
Επανέρχομαι στο ρόλο του πατέρα. Απ’ ό,τι θυμάμαι από τα σχολεία όπου υπηρέτησα, στο σχολείο έρχονταν να ρωτήσουν και να πληροφορηθούν για την πρόοδο του παιδιού σχεδόν πάντα οι μητέρες και σπάνια έδιδε το “παρών” ο πατέρας. Αυτό είναι ένα μεγάλο λάθος των γονέων.
Στην ανατροφή του παιδιού, σοβαρό ρόλο έχουν και οι δύο γονείς. Και ο πατέρας και η μητέρα. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλο και οι δύο μαζί , αγαπημένοι, χωρίς διαφωνίες που διεξάγονται μπροστά στο παιδί, καθοδηγούν, φροντίζουν, συμβουλεύουν και εμφυτεύουν στην ψυχή του παιδιού, αρχές και αξίες της ελληνοχριστιανικής παράδοσης και του ελληνικού πολιτισμού. Παράγουν δηλαδή αυτό που λέγεται «ΠΑΙΔΕΙΑ». Η σχέση των συζύγων ως ζευγάρι παίζει σημαντικό ρόλο στη γονική επάρκεια.
Οι γονείς που παρουσιάζουν συζυγικές δυσκολίες, δυσκολεύονται να ασχοληθούν με πληρότητα και να αντιμετωπίσουν έγκαιρα τις δυσκολίες των παιδιών τους. Οι γονείς που αντιμετωπίζουν προβλήματα στη σχέση τους είναι λιγότερο «ψυχολογικά παρόντες» στη σχέση τους με το παιδί τους.
Οι γονείς οι οποίοι αποτελούν και τα πρόσωπα στα οποία στηρίζονται τα παιδιά για να μεγαλώσουν, θέτουν τα όρια, θέμα εξαιρετικά σοβαρό, των δραστηριοτήτων, των δράσεων, των απαιτήσεων και των επιθυμιών των παιδιών τους και τα τηρούν με ευλάβεια. ΄Ετσι καταλαβαίνει το παιδί τα πλαίσια μέσα στα οποία θα δραστηριοποιείται και προσγειώνεται με ομαλό τρόπο, στον κόσμο της ισορροπίας, της χαράς, της δημιουργικότητας. Όλα τα παραπάνω και περισσότερα ακόμα συναποτελούν αυτό που λέμε «ΣΠΙΤΙ».
Το σπίτι είναι το πρώτο και μεγαλύτερο σχολείο. Το πρώτο και σπουδαιότερο εκπαιδευτήριο. Από το σπίτι ξεκινούν τα πάντα που έχουν να κάνουν με την ανατροφή των παιδιών. Όπως έχω πει και άλλες φορές δεν υπάρχουν καλά και κακά παιδιά, γιατί όλα τα παιδιά είναι καλά. Υπάρχουν όμως παιδιά καλοαναθρεμμένα και κακοαναθρεμμένα.
Στη συνέχεια έρχεται το εκπαιδευτικό σύστημα, το σχολείο δηλαδή, να συνεχίσει την ανατροφή και την εκπαίδευση των παιδιών.
ΣΧΟΛΕΙΟ. ΄Ενας εκ των σπουδαιότερων θεσμών της Πολιτείας. Όταν ακούμε τη λέξη αυτή, στο νου μας έρχεται ένα κτίριο με μεσημβρινή διάταξη, με κεραμοσκεπή, με αίθουσες ψηλοτάβανες και διαδρόμους στολισμένους με εικόνες των ηρώων της επανάστασης του 1821. Σχολείο βέβαια, δεν είναι μόνο το κτίριο. Πρώτα απ΄όλα είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες. Οι παιδικές χαρούμενες φωνές, τα χαμόγελα, τα κλάματα και τα όμορφα ομαδικά παιχνίδια.
Σχολείο είναι και οι εκπαιδευτικοί, οι δάσκαλοι και οι δασκάλες που με αυτοθυσία και υπερπροσπάθεια παράγουν αγωγή, ευεργετική για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητών. Σχολείο είναι τα αναλυτικά προγράμματα, τα εγχειρίδια και οι μέθοδοι διδασκαλίας. Σχολείο είναι με άλλα λόγια το εκπαιδευτικό σύστημα με τα προτερήματα και τα ελαττώματα του. Φροντίδα μας ας είναι η προσπάθεια να πολλαπλασιαστούν τα προτερήματα και να συρρικνωθούν τα ελαττώματα.
Σχολείο επίσης είναι και οι γονείς οι οποίοι οργανωμένα με τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων συμπαραστέκονται και υποστηρίζουν την προσπάθεια του σχολείου.
Εν κατακλείδι, γονείς, σπίτι δηλαδή και σχολείο, χέρι χέρι σε αγαστή συνεργασία, ας φροντίζουν την ανατροφή των παιδιών μας, προλαμβάνοντας και διορθώνοντας ο ένας τα λάθη του άλλου.
* Ο Λεωνίδας Κανελλής είναι δάσκαλος, πρώην δ/ντής Α/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Ηρακλείου