Η ξέγνοιαστη ζωή του καλοκαιριού τελείωσε. Χιλιάδες παιδιά πλημμυρίζουν τις αυλές των σχολείων και μια νέα σχολική χρονιά αρχίζει με ελπίδες και όνειρα. Οι περισσότεροι είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των νέων σχολικών προγραμμάτων.
Ένα ποσοστό γύρω στο 20% του μαθητικού πληθυσμού σε κάποια περίοδο της μαθητικής ζωής δυσκολεύονται η αδυνατούν να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα. Τότε χρησιμοποιούμε τον όρο μαθησιακές δυσκολίες για να περιγράψομε ένα σύνολο διαταραχών που μειώνουν την σχολική επίδοση. Σχολική επίδοση είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας γιγαντιαίας εκπαιδευτικής προσπάθειας στην οποία συμμετέχουν χιλιάδες πρόσωπα και επενδύονται τεράστια ποσά.
Οι διαταραχές και οι παράγοντες γενικά που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τη σχολική επίδοση είναι πολλοί και πολύπλοκοι. Υπεισέρχεται ο ένας στην περιοχή του άλλου και είναι δύσκολο να τους προσδιορίσομε. Για ευκολία τους χωρίζομε σε ενδογενείς και εξωγενείς. Οι ενδογενείς προέρχονται από τον μαθητή και οι εξωγενείς από τον δάσκαλο, το εκπαιδευτικό σύστημα και τη φιλοσοφία του.
Στους ενδογενείς παράγοντες μπορεί να εντάξομε ατέλεια του νευρικού συστήματος, βλάβη μιας αίσθησης. Γλωσσική ατέλεια που εμποδίζει την έκφραση. Αδυναμία συγκέντρωσης προσοχής και αδυναμία εκτέλεσης εντολής. Δέσμιο των επιθυμιών και των ορμών του. Στον συναισθηματικό τομέα αισθάνεται ανασφάλεια στην τάξη. Στον κοινωνικό δεν έχει την ικανότητα να εντάξει τον εαυτόν του σε μια μικρή ομάδα. Δεν έχει την ωριμότητα που απαιτεί το σχολείο.
Η σχολική επίδοση θεμελιώνεται στην παιδαγωγική επίδραση της οικογένειας στον γνωστικό, συναισθηματικό, κοινωνικό και βιολογικό τομέα. Πίσω από την προβληματική συμπεριφορά ενός παιδιού κρύβεται μια προβληματική οικογένεια. Σπουδαίος εξωγενής παράγοντας είναι το σχολείο, τι πνεύμα επικρατεί, ενθάρρυνσης, συνεργασίας, δημοκρατίας ή ανταγωνισμού και επικράτησης του ισχυρότερου. Τέλος, η προσωπικότητα του δασκάλου η μέθοδος που χρησιμοποιεί και κυρίως η σχέση που αναπτύσσει με τον μαθητή.
Tα άτομα αυτά υπήρξαν το πρόβλημα του δασκάλου και το όνειδος της οικογένειας. Για πολλά χρόνια η κοινωνία και το σχολείο προσπαθούσαν να προστατευθούν από αυτά που τα θεωρούσαν μίασμα για τους άλλους. Κατά καιρούς πήραν διάφορες ονομασίες που φανέρωναν τη στάση της κοινωνίας απέναντί τους. Ανώμαλα, απροσάρμοστα, προβληματικά, αποκλίνοντα. Ξεκινήσαμε από τον Καιάδα για να φθάσομε σήμερα να τα ονομάζομε παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες χρειάζονται ειδική αγωγή. Δηλαδή εξατομικευμένη διδασκαλία επί πλέον της κανονικής από ειδικευμένους δασκάλους. Η ειδική αγωγή ορίζεται από τις ανάγκες που θα αντιμετωπίσει και όχι από τον χώρο που γίνεται. Επομένως παρέχεται ξεχωριστά σε ειδικά σχολεία η μέσα στο κανονικό σχολείο.
Υπήρξε εποχή που η σχολική επίδοση δεν ενδιέφερε κανέναν, αφού η ευγενική καταγωγή καθόριζε την ατομική αξία. Σήμερα όμως ο μύθος της ευφυίας καταρρίπτεται. Η εξυπνάδα δεν κληρονομείται. Αντίθετα έρχονται μετριότητες.
Και τώρα ερχόμαστε στην ουσία του προβλήματος. Γιατί να υπάρχουν [κακοί μαθητές] αφού δεν υπάρχουν βλάκες; Την απάντηση τη δίνει η σοφή απλοϊκή μητέρα: “Το παιδί μου είναι έξυπνο αλλά δεν διαβάζει”. Με απλά λόγια η παραδοσιακή μητέρα που κατά την παιδαγωγική αξίζει όσο 100 δασκάλους μας λέει ότι η σχολική επίδοση στα κανονικά παιδιά απαιτεί στοιχειώδεις ικανότητες που όλοι έχομε και ατομική προσπάθεια. Ένας ζωντανός οργανισμός για να καταβάλλει προσπάθεια σε οποιοδήποτε στόχο, πρέπει να υπάρχει κινητήρια δύναμη να τον ενεργοποιήσει.
Τα κίνητρα διακρίνονται σε εξωτερικά και εσωτερικά. Τα εξωτερικά επιβάλλονται από άλλα πρόσωπα. Ξύλο, τιμωρία, έπαινος, βαθμοί κλπ. Τα εσωτερικά είναι οι υπάρχουσες στον οργανισμό δυνάμεις. Ένστικτα, ανάγκες, ορμές, τάσεις, ενδιαφέροντα, απορίες κλπ . Στην πρώτη περίπτωση έντονο το συναίσθημα του καταναγκασμού. Η προσπάθεια βιώνεται κουραστική, οδυνηρή, πληκτική.
Η εργασία αγγαρεία. Στη δεύτερη περίπτωση δίνεται ολοκληρωτικά στην προσπάθεια. Αισθάνεται ευχαρίστηση, ικανοποίηση εσωτερική. Η εργασία γίνεται παιγνίδι. Όταν δεν μαθαίνει, δεν σημαίνει ότι είναι ανίκανο, σημαίνει ότι δεν θέλει να μάθει. Για ποιο λόγο ούτε αυτό ξέρει. Αν ήξερε δεν θα υπήρχε πρόβλημα.
Έργο της παιδαγωγικής είναι να μεταβάλλει σε παιδικές ανάγκες τους σκοπούς της αγωγής. Ζητά κανείς φαγητό όταν πεινά. Αν τον πιέσεις να πάρει φαγητό που δεν χρειάζεται, θα το πάρει, αλλά σε λίγο θα το κάνει εμετό. Αν τον αναγκάσεις να μάθει θα μάθει, αλλά θα το ξεχάσει γρήγορα. Η λήθη είναι εμετός του εγκεφάλου από διανοητική δυσπεψία. Αυτά γίνονταν μέχρι χθες. Σήμερα τα πάντα έχουν αλλάξει.
Ο νέος περνά τις ώρες του σκυμμένος πάνω σε ένα κινητό τηλέφωνο. Είναι η μοναδική παρέα του. Ικανοποιεί γενικά τις ανάγκες του. Μαθητικές, κοινωνικές, συναισθηματικές, ψυχαγωγικές, ερωτικές. Βρίσκεται ανεξέλεγκτος μπροστά σε ένα πλήθος θολές, αβέβαιες και ασταθείς τάσεις προς τον εύκολο κατηφορικό δρόμο.
Το μπούλινγκ δεν είναι φαινόμενο περιορισμένης διάρκειας. Εκφράζει μια διαλυμένη κοινωνία και εσφαλμένο προσανατολισμό της εκπαίδευσης. Αποτέλεσμα είναι το φαινόμενο της βίας. Έσφαξε το φίλο του ο 14χρονος νέος.
Ανήλικοι ξυλοκοπούν και κλέβουν ανήλικους. Το φαινόμενο της βίας στο σχολείο συνεχώς κερδίζει έδαφος. Μας αφήνει άναυδους η σκληρότητα και η έξαρση του πολεμικού μένους. Η ελληνική κοινωνία δεν γεννά τέτοιας μορφής βία. Μας ήρθε απ’ έξω με διάφορα μέσα, όπως το tablet, που διέλυσαν την κοινωνία.
Τελειώνοντας, θεωρώ πρώτο παράγοντα που επηρεάζει θετικά ή αρνητικά τη σχολική επίδοση την ιδιαίτερη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ δασκάλου και μαθητή, την παιδαγωγική σχέση. Η Αγωγή στην αρχαία Ελλάδα ξεκίνησε από μια μορφή παιδεραστίας. Μια σχέση ανώτερη της σαρκικής ηδονής και της πνευματικής αρετής. Ο Πλατωνικός έρωτας. Λειτουργεί υπό μορφή συγκοινωνούντων δοχείων.