Της Εύας Διλβόη
Ομπρέλες βιωσιμότητας και προστασίας του περιβάλλοντος με ευρωπαϊκό χαρακτήρα ανοίγουν τρεις στρατηγικές της κυκλικής οικονομίας, γαλάζιας ανάπτυξης και κοινωνικής ευθύνης στους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική. Αυτό προκύπτει από την ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Επιμελητήριο Ηρακλείου για τους 17 Στόχους Βιώσιμής Ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ, από την Περιφέρεια Κρήτης, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Κυβέρνησης και την Ένωση Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝΠΕ). Για την αποτελεσματική εφαρμογή των ΣΒΑ, η Περιφέρεια Κρήτης καλείται αρχικά να εντοπίσει και να ιεραρχήσει τους 17 ΣΒΑ και 169 υποστόχους και στη συνέχεια να τους ενσωματώσει στις πολιτικές της και να κινητοποιήσει τους ενδιαφερόμενους φορείς για την υλοποίησή τους. Ένα κρίσιμο σημείο το οποίο δεν προβλέπει η Ατζέντα 2030 και θα πρέπει να προσέξει η Περιφέρεια και οι ενδιαφερόμενοι φορείς είναι η αλλαγή του τρόπου σκέψης του καταναλωτικού μοντέλου. Δηλαδή, να επικοινωνήσουν την υιοθέτηση μιας νέας αντίληψης στρεφόμενη προς τα τοπικά προϊόντα.
Στόχος της ημερίδας ήταν η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση σχετικά με τους ΣΒΑ, καθώς και η κινητοποίηση σχετικών πρωτοβουλιών μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων. Επίσης, στόχευε στην ανάδειξη συμπληρωματικής σχέσης μεταξύ της βιώσιμης ανάπτυξης της Περιφέρειας Κρήτης και της υπεύθυνης τοπικής επιχειρηματικότητας.
Τον Σεπτέμβριο του 2015, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε την Ατζέντα 2030, έναν κατάλογο με 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης οι οποίοι αναλύονται σε 169 υποστόχους. Πιο συγκεκριμένα, οι 17 Βιώσιμοι Αναπτυξιακοί Στόχοι είναι οι εξής : μηδενική φτώχεια, μηδενική πείνα, καλή υγεία και ευημερία, ποιοτική εκπαίδευση, ισότητα των φύλων, καθαρό νερό – αποχέτευση, φτηνή και καθαρή ενέργεια, αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη, βιομηχανία – καινοτομία και υποδομές, λιγότερες ανισότητες, βιώσιμες πόλεις και κοινότητες, υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή, δράση για το κλίμα, ζωή στο νερό, ζωή στη στεριά, ειρήνη- δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί, συνεργασία για τους στόχους. Η Ατζέντα 2030 προωθεί την ενσωμάτωση των ΣΒΑ σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο και σε αυτό το πλαίσιο, οι Περιφέρειες των κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα αρμοδιοτήτων με αυτονομία και αποτελούν ουσιαστικούς εταίρους για την ευαισθητοποίηση, το σχεδιασμό και υλοποίηση αναπτυξιακών πολιτικών υπό το πρίσμα της βιωσιμότητας.
Οι 17 ΣΒΑ είναι παγκόσμιοι, έχουν μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα και προωθούν την επίτευξη βιώσιμης οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Η οικονομική βιωσιμότητα στοιχειοθετείται από τη διατηρήσιμη ανάπτυξη βασισμένη στην πράσινη, τη γαλάζια και την κυκλική οικονομία. Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα συνίσταται στην προστασία και ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών πόρων και η κοινωνική βιωσιμότητα αφορά στην ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και με παράλληλη αντιμετώπιση της φτώχειας.
Τα οφέλη της Βιώσιμης Ανάπτυξης
Η ενσωμάτωση της Βιώσιμης Ανάπτυξης ενέχει τρία βασικά οφέλη για την Περιφέρεια Κρήτης. Πρώτον, αναδεικνύει τις πολιτικές της περιφερειακής ανάπτυξης προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες και ανάγκες με μακροχρόνιο θετικό αντίκτυπο, δεύτερον μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη στόχευση και κατανομή πόρων στις πιο ευάλωτες ομάδες και στις πιο υστερούσες περιοχές με κριτήριο την βιώσιμη ανάπτυξη τους και τρίτον, να συμβάλει στη βελτίωση της συμμετοχής των τοπικών και περιφερειακών αρχών για μεγαλύτερη υπευθυνότητα και λογοδοσία. Όπως ανέφερε ο δρ Νικόλαος Τράντας, προϊστάμενος Γραφείου Συντονισμού, Θεσμικών, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων από τη Γενική Γραμματεία της κυβέρνησης «πρόκειται για ένα μοντέλο που δεν στοχεύει στην επίτευξη σημαντικών υποχρεώσεων της χώρας προς τον ΟΗΕ, αλλά στην κοινωνική συνοχή και βιώσιμη ανάπτυξη.» Συμπληρώνει ο Γεώργιος Μακρής, επιστημονικός συνεργάτης της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝΠΕ) ότι «η υλοποίηση των σχεδίων είναι μια πρόκληση και ευκαιρία για την Ελλάδα του 2030, για να αποκτήσει αξιόπιστες βάσεις δεδομένων σε όλα τα επίπεδα».
Ανάπτυξη της γεωργίας για να εξαλειφθεί η πείνα
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στους τρεις πυλώνες κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας με καθοριστικό παράγοντα τον τερματισμό της πείνας και την βελτίωση της διατροφής μέσα από την ανάπτυξη και προώθηση της αειφόρου γεωργίας. Ο δρ Δημήτρης Ξενάκης, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, δεσμεύτηκε ότι μέχρι το 2030 πρέπει να έχουν επιτευχθεί ο τερματισμός όλων των μορφών κακής διατροφής, η διασφάλιση της χρήσης βιώσιμων συστημάτων παραγωγής τροφίμων, η εφαρμογή πρακτικών που αυξάνουν την παραγωγικότητα συμβάλλοντας στη διατήρηση των οικοσυστημάτων και ενισχύοντας την ικανότητα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, αλλά και στη σταδιακή βελτίωση της ποιότητας της γης, ώστε να διατηρηθεί η γενετική ποικιλία των σπόρων, των καλλιεργούμενων φυτών, των εκτρεφόμενων και οικόσιτων ζώων και των συγγενικών τους άγριων πτηνών. Όπως δηλώνει, «πρέπει να δώσουμε τέλος στην πείνα, να επιτύχουμε την επισιτιστική ασφάλεια και να προάγουμε την βιώσιμη αγροτική παραγωγή, για μια δυναμική και βιώσιμη Κρήτη».
Η βιώσιμη ανάπτυξη και η υπεύθυνη επιχειρηματικότητα είναι δύο συγκοινωνούντα δοχεία. Ο ρόλος της επιχειρηματικότητας σε ένα πλαίσιο περιφερειακής πολιτικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη που βασίζεται στο τρίπτυχο τοπικότητα- υπευθυνότητα- βιωσιμότητα κρίνεται σημαντικός, καθώς μέσα από την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών μεγιστοποιούνται οι επιχειρηματικές ευκαιρίες στα πεδία αργοδιατροφής και βιώσιμου τουρισμού. «Ο κλάδος των τροφίμων ως παραγωγικό σύστημα ενσωματώνει και τους 17 στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης» ενημερώνει ο δρ Κωστής Μανασάκης, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης, καθιστώντας σαφές ότι δεν μπορεί να τεθεί συζήτηση για βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς την επιχειρηματικότητα, όχι όμως με την ιδιότητα του χορηγού, αλλά ως ένας υπεύθυνος συμμέτοχος.
Σταθερά βήματα προς την επιτυχία
Για την επίτευξη των Στόχων απαιτούνται πέντε βασικά βήματα προσαρμογής. Πρώτον, η ενσωμάτωση της προσέγγισης στο περιφερειακό σχεδιασμό και στο πλαίσιο πολιτικής που κάθε Περιφέρεια ασκεί, δεύτερον η βελτίωση της τεκμηρίωσης σχετικά με την κατάσταση μιας περιφέρειας σε ότι αφορά τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης, τρίτον η υποστήριξη ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού και στρατηγικής σε όλες τις οριζόντιες και κάθετες πολιτικές κάθε Περιφέρειας, τέταρτον η προώθηση συντονισμένου διαλόγου μεταξύ Περιφερειών στην ίδια Επικράτεια αλλά και εκτός συνόρων με τις Περιφέρειες που έχουν καλές πρακτικές και πέμπτον η συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέλη και τους σχετικούς θεσμούς για ενημέρωση σε σχέση με τις βέλτιστες πρακτικές. Επίσης, απαραίτητη κρίνεται η συνεργασία μεταξύ Περιφέρειας με εκπαιδευτικά και ερευνητικά κέντρα, δημόσιους φορείς, κοινωνία και επιχειρήσεις, σύμφωνα με την δρ Ελένη Χατζηγιάννη, Προϊσταμένη Δ/νσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού, Εστιακό Σημείο – Focal Point για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Κρήτης.